Σκόπια, του Bojan Stojkovski
Άνοιγμα στα Δυτικά Βαλκάνια με στόχο να καλύψει το τεράστιο έλλειμμα σε φυσικό αέριο που εμφανίζουν οι χώρες της περιοχής, μετά το τέλος των σχέσεων με την Ρωσία, επιχειρεί το Αζερμπαϊτζάν.
Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ πρόσφερε στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, καθώς και σε ολόκληρη την περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων, να χρησιμοποιήσουν την προμήθεια ενεργειακών προϊόντων από τη χώρα του, προσθέτοντας ότι αυτή είναι μια από τις οικονομικές προτεραιότητες του Αζερμπαϊτζάν.
Ο Αλίεφ, ο οποίος κατά την επίσημη επίσκεψή του στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη την Παρασκευή συναντήθηκε με τα μέλη της Βοσνιακής Προεδρίας, υπέγραψε κοινή δήλωση για τη στρατηγική εταιρική σχέση των δύο κρατών με την πρόεδρο της κρατικής συνόδου κορυφής της χώρας, Ζέλικα Τσβιγιάνοβιτς.
"Αυτή η δήλωση θα μας επιτρέψει να έχουμε καλύτερη πολιτική κατανόηση και να αποτελέσει τη βάση για καλύτερη ασφάλεια και οικονομική συνεργασία", είπε ο Τσβιγιάνοβιτς, περιγράφοντας το Αζερμπαϊτζάν ως πραγματικό φίλο της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης.
Ο Αλίεφ είπε επίσης ότι υπάρχει μεγάλη ευκαιρία για συνεργασία στο εμπόριο φυσικού αερίου και στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της κατασκευής υδροηλεκτρικών σταθμών.
«Ο αγωγός φυσικού αερίου South Stream πλησιάζει τα σύνορα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και είναι φυσικό να επεκταθεί η συνεργασία στον εφοδιασμό φυσικού αερίου», είπε ο Αλίεφ και επεσήμανε ότι η ενεργειακή σύνδεση του Καυκάσου και των Βαλκανίων είναι προτεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν.
Ανύπαρκτο δίκτυο και στην Αλβανία
Η Βοσνία, όπως και οι άλλες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, έχουν ανύπαρκτο δίκτυο φυσικού αερίου κάτι που τις καθιστα ευάλωτες στην ενεργειακή κρίση, καθώς επίσης και στην ενεργειακή μετάβαση όπου το φυσικό αέριο είναι απαραίτητο. Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, το Αζερμπαϊτζάν έχει γίνει πιο απαραίτητο για τη Δύση – ειδικά για τα Βαλκάνια – από άποψη γεωπολιτικής, λόγω του γεγονότος ότι διαθέτει σημαντικά αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, κάτι που λείπει πλέον από την Ευρώπη λόγω των κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Το Αζερμπαϊτζάν με την σειρά του είναι έτοιμο να επενδύσει στην ανάπτυξη του συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου και της Αλβανίας, όπως είχε δήλωσει ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν σε αντίστοιχη επίσκεψη που είχε πραγματοποιήσει τον Νοέμβριο.
«Σε ό,τι αφορά την προμήθεια φυσικού αερίου, οι χώρες μας έχουν συνεργαστεί με μεγάλη επιτυχία για τον αγωγό φυσικού αερίου TAP…Το φυσικό αέριο συμβάλλει στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Υπογράψαμε το μνημόνιο συνεργασίας για στρατηγική συνεργασία. Σχεδιάζουμε να διπλασιάσουμε τον όγκο του φυσικού αερίου για την Ευρώπη. Αυτό το αέριο θα περάσει από την Αλβανία και θα δώσει μια επιπλέον συνεισφορά στην Αλβανία», είχε δηλώσει ο Ιλχάμ Αλίγιεφ
Η κατανάλωση στις έξι χώρες
Το 2021, οι έξι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων -Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Κόσοβο, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία και Σερβία- κατανάλωσαν μόλις 3,7 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου ή το 4% αυτού που κατανάλωσε η Γερμανία το ίδιο έτος.
Όμως, οι προτάσεις για την επέκταση του δικτύου φυσικού αερίου στην περιοχή, που υποστηρίζονται από την ΕΕ και τις ΗΠΑ, θα εξέθεταν την περιοχή σε ασταθείς διακυμάνσεις των τιμών και ελλείψεις φυσικού αερίου που μαστίζουν μεγάλο μέρος της Ευρώπης μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.
Η Pippa Gallop, σύμβουλος για θέματα ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη στο Bankwatch, δήλωσε: «Οι υποδομές ορυκτού φυσικού αερίου που κατασκευάζονται τώρα θα αποτελέσουν βάρος για τα δυτικά Βαλκάνια. Είτε θα αυξήσουν την εξάρτηση από τις εισαγωγές και τον εγκλωβισμό στα ορυκτά καύσιμα, είτε θα καταλήξουν ως περιττά περιουσιακά στοιχεία. Αν η ΕΕ και οι τράπεζές της έχουν μάθει κάτι από τα πρόσφατα προβλήματα εφοδιασμού, πρέπει να σταματήσουν να πλασάρουν το ορυκτό αέριο στην περιοχή».
Οι κρούσεις αυτές έρχονται λίγο μετά τις ανανεωμένες προειδοποιήσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή, η οποία δήλωσε ότι δεν πρέπει να κατασκευαστούν νέες υποδομές ορυκτών καυσίμων για να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου.
Ο Robert Rozansky, αναλυτής ερευνών στο Global Energy Monitor, δήλωσε: «Οι χώρες σε όλο τον κόσμο επανεξετάζουν τα σχέδιά τους ώστε να εισάγουν αυτό το ευμετάβλητο, βρώμικο καύσιμο εν μέσω της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης. Εάν τα δυτικά Βαλκάνια προχωρήσουν στην κατασκευή νέων υποδομών φυσικού αερίου, το μόνο που θα κάνουν είναι να δυσκολέψουν τη μετάβαση σε καθαρή, εγχώρια και οικονομικά προσιτή ενέργεια».
Αρκετά μεγάλα έργα φυσικού αερίου βρίσκονται σε εξέλιξη στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των δύο πρώτων τερματικών σταθμών υγροποιημένου φυσικού αερίου που σχεδιάζονται στην περιοχή, στο Μαυροβούνιο και την Αλβανία. Οι οργανισμοί δήλωσαν ότι «αυτό θα αυξήσει την έκθεση σε μια σφιχτή, ασταθή αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου με πάνω από 0,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα δυναμικότητας επαναεριοποίησης».
Επιπλέον, ένας σχεδιαζόμενος νέος αγωγός φυσικού αερίου μήκους 2.715 χιλιομέτρων θα διοχετεύσει φυσικό αέριο στα δυτικά Βαλκάνια από την Ελλάδα, την Κροατία και άλλες γειτονικές χώρες.
Η περιοχή είναι γνωστή για το σημαντικό δυναμικό της ηλιακής και αιολικής ενέργειας, κάτι που τα σχέδια υποδομών φυσικού αερίου θα υπονομεύσουν. Αυτό θα μπορούσε επίσης να εισάγει νέα εμπόδια για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την ένταξη στην ΕΕ, καθώς έρχεται σε αντίθεση με τις διατάξεις της Συνθήκης για την Ενεργειακή Κοινότητα και τις προσπάθειες της ΕΕ για πράσινη ενέργεια.
Επί του παρόντος, τα δυτικά Βαλκάνια αντλούν μεγάλο μέρος της ενέργειάς τους από την υδροηλεκτρική ενέργεια και τον άνθρακα, με τον τελευταίο να φαίνεται ότι θα καταργηθεί σταδιακά. Η Αλβανία, το Κόσοβο και η Βόρεια Μακεδονία χρησιμοποιούν ελάχιστα φυσικό αέριο και δεν διαθέτουν σήμερα υποδομές εισαγωγής.
«Καθώς οι χώρες των δυτικών Βαλκανίων παλεύουν με τις ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας, τις φιλοδοξίες για μηδενική κατανάλωση και τις φιλοδοξίες τους να ενταχθούν στην ΕΕ, η κατασκευή νέων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση φυσικού αερίου και δικτύων φυσικού αερίου θα ήταν ένα βήμα προς τα πίσω», σημειώνει η έκθεση.
