Σε τροχιά μείωσης ήταν η κατανάλωση φυσικού αερίου το 2023 στην Ελλάδα,σύμφωνα με έκθεση του Green Tank, καταγράφοντας χαμηλό εξαετίας. Πιο συγκεκριμένα μειώθηκε κατά 10.1% σε σχέση με το 2022 και κατά 27.2% σε σχέση με το 2021, έτος έναρξης της ενεργειακής κρίσης.
Αν και στον ηλεκτρισμό και τα δίκτυα διανομής η μείωση ήταν 17,1% και 8,1% αντιστοίχως , η βιομηχανία ήταν ο μόνος τομέας που αύξησε τη χρήση αερίου κατά 84,7% σε σχέση με το 2022. Η μείωση της ζήτησης έφερε και μείωση στις εισαγωγές κατά 13% σε σχέσημε το 2022 και κατά 23.3% σε σχέση με το 2021. Το ρωσικό αέριο ήταν υπεύθυνο για τουλάχιστον 41% των συνολικών εισαγωγών αερίου στη χώρα, που προήλθε από τον αγωγό Turkstream (14.71 TWh) και με τη μορφή LNG στην πύλη της Αγίας Τριάδας (7.34 TWh ως τον Νοέμβριο).
Δεκέμβριος
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ, τον Δεκέμβριο 2023, η συνολική εγχώρια κατανάλωση του αερίου ήταν 4.87 TWh, μειωμένη κατά 5.1% (-0.26 TWh) σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2022. Πρόκειται για τη δεύτερη χαμηλότερη της εξαετίας 2018-2023 για τον μήνα Δεκέμβριο, μετά τον Δεκέμβριο 2019 που η μηνιαία κατανάλωση ήταν 4.76 TWh. Η μείωση προήλθε αποκλειστικά από τον ηλεκτρισμό (-0.88 ΤWh), καθώς στις άλλες δύο χρήσεις παρατηρήθηκε αύξηση. Στη βιομηχανία η αύξηση ήταν μεγαλύτερη (+0.38 ΤWh) σε σχέση με τα δίκτυα διανομής (+0.24 TWh) και μάλιστα η χρήση του αερίου στη βιομηχανία τον Δεκέμβριο του 2023 ήταν τριπλάσια απ’ ότι τον ίδιο μήνα του 2022.
Συνολικά για το 2023 η κατανάλωση αερίου ήταν 50.91 ΤWh και αποτελεί τη δεύτερη χαμηλότερη κατανάλωση της τελευταίας εξαετίας (2018-2023), μόλις 0.49 ΤWh μεγαλύτερη από τη χαμηλότερη της εξαετίας που ήταν αυτή του 2018 (50.43 TWh). Επιπλέον η κατανάλωση του 2023 ήταν κατά 5.73 TWh μικρότερη από του 2022 (-10.1%) και κατά 19.05 ΤWh μικρότερη (-27.2%) από το 2021, το έτος έναρξης της ενεργειακής κρίσης, όταν καταγράφηκε η υψηλότερη κατανάλωση αερίου στη χώρα την τελευταία εξαετία (69.96 TWh). Σημειώνεται πως η ποσοστιαία μείωση στη συνολική κατανάλωση αερίου που επιτεύχθηκε στη διετία μεταξύ 2021 και 2023 (-27.2%) είναι ελαφρά μεγαλύτερη από τη μείωση που προβλέπει το ΕΣΕΚ για την επταετία μεταξύ 2023 και 2030 (-27%).
Σε σχέση με τον μέσο όρο της πενταετίας 2018-2022 η κατανάλωση αερίου μειώθηκε κατά 8.2 TWh (ή -13.6%), με τη μείωση να προέρχεται και από τις τρεις χρήσεις του αερίου. Η μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση σημειώθηκε στη βιομηχανία (-27.8% ή -2.38 TWh), ακολούθησε ο ηλεκτρισμός (-14.2% ή -5.73 TWh) και έπειτα τα δίκτυα (-4.1% ή -0.48 TWh). Η εικόνα αυτή αλλάζει συγκρίνοντας το 2023 με το προηγούμενο έτος, καθώς στη βιομηχανία σημειώθηκε μια πολύ μεγάλη ποσοστιαία αύξηση κατά 84.7% (+2.38 TWh), ενώ η κατανάλωση μειώθηκε τόσο στον ηλεκτρισμό (-17.1% ή -7.12 TWh) όσο και στα δίκτυα (-8.1% ή -0.98 TWh).
Η κατανάλωση το 2023
Τον Δεκέμβριο του 2023 (4.87 TWh), η κατανάλωση αυξήθηκε έπειτα από 4 συνεχόμενους μήνες μείωσης από μήνα σε μήνα, αλλά εμφανίστηκε μειωμένη σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2022. Η ποσοστιαία αυτή μείωση (-5.1%) ήταν η δεύτερη μικρότερη για το 2023, συγκριτικά με τις ποσοστιαίες μεταβολές των υπολοίπων μηνών του έτους σε σχέση με τους αντίστοιχους του προηγούμενου έτους. Η μικρότερη μείωση εμφανίστηκε για τον μήνα του Νοεμβρίου. Βέβαια υπάρχει πρόοδος σε σχέση με τους μήνες του Σεπτεμβρίου και του Οκτωβρίου όταν σημειώθηκε αύξηση της χρήσης του αερίου συγκριτικά με τους αντίστοιχους μήνες του 2022 (+26.8% και +60.9% αντίστοιχα).
Όσον αφορά την κατανομή της κατανάλωσης αερίου στις τελικές χρήσεις, το δωδεκάμηνο του 2023, η μείωση της χρήσης αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή κατά 7.12 TWh περιόρισε και το μερίδιό της στις τελικές χρήσεις στο 67.8% (από 73.6% το δωδεκάμηνο του 2022). Αντίθετα, στη βιομηχανία σημειώθηκε σημαντική αύξηση, τόσο σε απόλυτη τιμή (+2.38 ΤWh) όσο και στο μερίδιο του συνόλου των τελικών χρήσεων. Ειδικότερα, για το 2023 η χρήση αερίου στη βιομηχανία αντιστοιχεί στο 10.2% της συνολικής χρήσης του αερίου, δηλαδή πέντε ποσοστιαίες μονάδες μεγαλύτερη σε σχέση με το 2022 (5%). Ελάχιστη ήταν η αύξηση του μεριδίου χρήσης στα δίκτυα το 2023 (22%), σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2022 (21.5%) αν και σε απόλυτες τιμές καταγράφεται σημαντική μείωση (-0.98 TWh).
Ο ευρωπαϊκός στόχος
Τον Μάρτιο του 2023 η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να συνεχιστεί εθελοντικά από τα κράτη μέλη η προσπάθεια μείωσης της κατανάλωσης αερίου κατά 15% για την περίοδο Απριλίου 2023-Μαρτίου 2024, σε σύγκριση με την περίοδο αναφοράς από την 1η Απριλίου 2017 έως την 31η Μαρτίου 2022. Εξετάζοντας λοιπόν την μέχρι τώρα επίδοση της Ελλάδας, προκύπτει ότι για το ενιάμηνο Απριλίου – Δεκεμβρίου 2023, η χώρα δεν κατάφερε να φτάσει τον ευρωπαϊκό στόχο μείωσης. Συγκεκριμένα, η συνολική κατανάλωση το ενιάμηνο ήταν 38.5 ΤWh, κατά 1.64 ΤWh μεγαλύτερη από τον στόχο (36.9 ΤWh). Η κατανάλωση αυτή αντιστοιχεί σε ποσοστιαία μείωση 11.2% σε σχέση με τον μέσο όρο της 5ετίας 2017-2021(43.4 ΤWh), δηλαδή σχεδόν 4 ποσοστιαίες μονάδες πιο χαμηλά από τον στόχο του 15%.
Οι εισαγωγές το 2023
Σχετικά με τις φυσικές ροές αερίου από τις τέσσερις πύλες εισόδου της χώρας τον Δεκέμβριο του 2023, οι εισαγωγές αερίου από τη Ρωσία μέσω του αγωγού Turkstream από την πύλη Σιδηροκάστρου (2.01 ΤWh) αυξήθηκαν και πάλι σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (0.73 ΤWh). Παρόλα αυτά, σε σχέση με τα μερίδια των τριών προηγούμενων μηνών (50.2% τον Σεπτέμβριο και 64.5% τον Οκτώβριο, 41.8% τον Νοέμβριο), το αντίστοιχο μερίδιο των εισαγωγών από τον Turkstream (41.2%) στις συνολικές μηνιαίες εισαγωγές κινήθηκε σε πιο χαμηλά επίπεδα. Επιπλέον τον Δεκέμβριο του 2023, οι εισαγωγές ρωσικού αερίου μέσω του αγωγού, ξεπέρασαν κατά πολύ τις αντίστοιχες του Δεκεμβρίου του 2022 (+1.28 ΤWh). Σε αντίθεση με την πύλη του Σιδηροκάστρου, στις πύλες της Αγίας Τριάδας και της Νέας Μεσημβρίας, οι ροές αερίου παρουσίασαν μείωση σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2022. Συγκεκριμένα στην πύλη της Αγίας Τριάδας καταγράφηκε μείωση 47.2%, ενώ το μερίδιο στις συνολικές εισαγωγές ήταν 42.6%, διατηρώντας οριακά την πρώτη θέση για τον μήνα Δεκέμβριο 2023. Πολύ μικρότερη μηνιαία μείωση εισαγωγών σημειώθηκε στο αέριο από τον ΤΑΡ μέσω Νέας Μεσημβρίας (-4.2%), το οποίο συνεισέφερε 0.57 TWh καταλαμβάνοντας μερίδιο 11.6% στις συνολικές εισαγωγές της χώρας. Πολύ χαμηλότερο ήταν το μερίδιο που κάλυψαν οι ροές από την Τουρκία μέσω της πύλης των Κήπων (4.5% ή 0.22 ΤWh), αυξημένο κατά 1.2% σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2022.
Αθροιστικά για το 2023 οι συνολικές εισαγωγές από τις τέσσερις πύλες εισόδου της χώρας ήταν 53.94 TWh, μειωμένες κατά 13% συγκριτικά με το 2022 και κατά 23.3% σε σχέση με το 2021. Το 2023, οι εισαγωγές LNG μέσω της Αγίας Τριάδας καταλαμβάνουν την πρώτη θέση ανάμεσα στις πηγές τροφοδοσίας με 29.49 TWh (και μερίδιο 54.7%), αλλά η εισαγόμενη ποσότητα μειώθηκε κατά 22.5% σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2022. Σημειώνεται ότι σημαντική ποσότητα του LNG προήλθε από τη Ρωσία. Σύμφωνα με τα δεδομένα της Eurostat, ως τον Οκτώβριο του 2023 η Ελλάδα συνολικά εισήγαγε 7.34 TWh ρωσικού LNG, ενώ τον Νοέμβριο οι εισαγωγές ήταν μηδενικές, έπειτα από 7 συνεχόμενους μήνες κατά τους οποίους η χώρα εισήγαγε LNG από τη Ρωσία. Την αντίστοιχη 11μηνη περίοδο του 2022 οι εισαγωγές ρωσικού LNG ήταν μόλις 1.03 TWh.
Μεγάλη αύξηση σημειώθηκε και στις εισαγωγές ρωσικού αερίου από αγωγούς (πύλη Σιδηροκάστρου), το 2023 σε σχέση με το 2022 (+66.3%), ενώ μεταξύ 2021 και 2022 η Ελλάδα είχε καταφέρει να μειώσει κατά σχεδόν το ίδιο ποσοστό τις εισαγωγές ρωσικού αερίου (-68.34%). Βρέθηκε στη δεύτερη θέση με 14.71 TWh και μερίδιο 27.3% στις συνολικές εισαγωγές. Αθροίζοντας τις εισαγωγές ρωσικού αερίου, μέσω του αγωγού Turkstream, και με τη μορφή LNG στην πύλη της Αγίας Τριάδας, προκύπτει ότι το ρωσικό αέριο ήταν υπεύθυνο για τουλάχιστον[1] 22.05 TWh ή 41% των συνολικών εισαγωγών της χώρας το 2023.
Στην τρίτη θέση βρέθηκαν οι εισαγωγές αζέρικου αερίου από τον αγωγό TAP με μερίδιο 13.8% (7.44 TWh), μειωμένες κατά 41% σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2022. Τέλος, τη χαμηλότερη συνεισφορά εξακολούθησε να έχει το αέριο που εισάγεται από την Τουρκία μέσω της πύλης των Κήπων, με μόλις 2.3 TWh και μερίδιο 4.3% το 2023, μειωμένο κατά 5.1% σε σχέση με το 2022.
Σύγκριση με την Ευρωπαϊκή Ένωση
Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα της Eurostat για τη μηνιαία κατανάλωση αερίου στα κράτη μέλη της ΕΕ-27 (Νοέμβριος 2023), στο ενδεκάμηνο του 2023 η Ελλάδα κατόρθωσε να μειώσει την κατανάλωσή της κατά 10.5% σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2022, καταλαμβάνοντας την 10η θέση στην κατάταξη μεταξύ των χωρών της ΕΕ-27, 3 θέσεις πιο ψηλά από τον μέσο όρο της ΕΕ-27 (-8%). Ωστόσο, φαίνεται πως η σχετική θέση της Ελλάδας στη κατάταξη της ΕΕ-27 επιδεινώθηκε με την πάροδο των μηνών, καθώς καταλαμβάνει όλο και χαμηλότερη θέση. Έτσι, ενώ το πρώτο τρίμηνο του 2023 ήταν στην 1η θέση όσον αφορά τη μείωση της κατανάλωσης ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ-27, στο εξάμηνο έπεσε στην 5η, και στο ενδεκάμηνο στη 10η. Στην πρώτη θέση κατατάχθηκε η Πορτογαλία και στη δεύτερη η Σλοβακία οι οποίες πέτυχαν μείωση της συνολικής κατανάλωσης αερίου κατά 22.4% και 19.9%, αντίστοιχα τους πρώτους 11 μήνες του 2023 σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2022. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι στο ενδεκάμηνο του 2023 4 χώρες (η Φινλανδία, η Μάλτα, η Πολωνία και η Κροατία) αύξησαν τη χρήση αερίου συγκριτικά με την ίδια περίοδο του 2022.
Όσον αφορά τον μέσο όρο της πενταετίας η μείωση που πέτυχε η Ελλάδα ήταν μικρότερη από την ΕΕ-27. Πιο συγκεκριμένα, με -14.5% η Ελλάδα βρέθηκε στη 19η θέση, 4 θέσεις πιο χαμηλά από τον μέσο όρο της ΕΕ-27 (-16.1%) που κατέλαβε την 15η θέση. Η χώρα με τη μεγαλύτερη μείωση ήταν η Λετονία (-34.4%), ενώ ακολούθησε η Σουηδία (-30.5%) και η Φινλανδία (-29.8%).
