Λίγο κάτω από μισό δις. ευρώ (450 εκατ. ευρώ) είναι το κόστος των απαιτούμενων έργων για την υλοποίηση του «Κάθετου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου» που θα ανοίξει τον δρόμο για τη μεταφορά 10 δις.κυβικών μέτρων (bcm) από την Ελλάδα μέχρι την Ουκρανία. Ένα project που ξεκίνησε με πρωτοβουλία του ΔΕΣΦΑ και της βουλγαρικής Bulgartransgaz το Δεκέμβριο του 2022 από την Αθήνα με στόχο την μεταφορά φυσικού αερίου -με σημείο αφετηρίας την Ελλάδα- προς τις χώρες βόρεια των συνόρων της, έχει ανταπόκριση από την αγορά (όπως προέκυψε από τα μη δεσμευτικά market tests που έγιναν μέσα στο 2023) και επεκτείνεται με τη συμμετοχή περισσότερων χωρών, με την υπογραφή την Παρασκευή του Μνημονίου Κατανόησης για την συμμετοχή Ουκρανίας , Μολδαβίας και Σλοβακίας που έρχονται να προστεθούν στις αρχικές συμμετέχουσες χώρες (Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία και Ουγγαρία).
Ο Διαχειριστής του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου της Ελλάδας ΔΕΣΦΑ έχει ήδη δρομολογήσει την μεγάλη πλειονότητα των έργων αναβάθμισης του ΕΣΦΑ, ώστε να ενισχύσει την μεταφορική του ικανότητα κατά τρόπο ώστε το αέριο που εισάγεται στη χώρα μας (και δη τα φορτία LNG αφενός από το Τέρμιναλ της Ρεβυθούσας αφετέρου από το FSRU της Αλεξανδρούπολης που σύντομα τίθεται σε εμπορική λειτουργία) να μπορεί να διακινηθεί μέσω του Vertical Corridor. Στο πλαίσιο αυτό, η βασική επένδυση που αφορά στο ελληνικό σκέλος αφορά στην αναβάθμιση του νέου Σταθμού Συμπίεσης στην Κομοτηνή, έργο που έχει περιληφθεί στο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΔΕΣΦΑ. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με πληροφορίες, κεφάλαια της τάξης των 300 εκατ., θα χρειαστούν για την όδευση από τη Βουλγαρία μέχρι την Ουκρανία, με την υλοποίηση έργων αναβάθμισης των συστημάτων μεταφοράς σε Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία και Ουκρανία. Αλλά 150 εκατ. ευρώ έχει υπολογιστεί ότι απαιτούνται για τη δημιουργία ενός νέου διασυνδετηρίου αγωγού φυσικού αερίου μεταξύ Ρουμανίας και Ουγγαρίας.
Βασικός κορμός του Κάθετου Διαδρόμου είναι ο άξονας Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία που διακλαδώνεται στη συνέχεια σε δυο κλάδους, τον ανατολικό (προς-Μολδαβία-Ουκρανία) και τον δυτικό (προς Ουγγαρία και Σλοβακία).
Προκειμένου να προχωρήσουν οι απαραίτητες επενδύσεις, οι Διαχειριστές των χωρών που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία (μαζί με τον ΙGB που διαχειρίζεται τον ελληνο-βουλγαρικό αγωγό IGB και την Gastrade που διαχειρίζεται το FSRU της Αλεξανδρούπολης) θα πραγματοποιήσουν σε συντονισμό μεταξύ τους δεσμευτικό market test τον προσεχή Ιούνιο για την κατανομή δυναμικότητας στα μεταξύ τους σημεία διασύνδεσης. Ανάλογα με το μέγεθος του ενδιαφέροντος των χρηστών που θα προκύψει από το market test θα εξειδικεύσουν τα έργα αναβάθμισης που απαιτούνται για την κάλυψη της ζήτησης κατά μήκος της διαδρομής του Κάθετου Διαδρόμου.
Κοινός τόπος των περισσότερων χωρών που εμπλέκονται στο project είναι ότι για να γίνει αυτό πραγματικότητα, θα απαιτηθεί χρηματοδοτική στήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση της τάξης του 50% του συνολικού προϋπολογισμού, στη λογική ότι πρόκειται για έργο που προωθεί βασικές προτεραιότητες της ενεργειακής πολιτικής του μπλοκ, όπως την διαφοροποίηση πηγών και οδεύσεων φυσικού αερίου (με άλλα λόγια την απεξάρτηση από τη Ρωσία) και την θωράκιση της ασφάλειας εφοδιασμού. Στο πλαίσιο αυτό, σε εξέλιξη βρίσκονται εντατικές επαφές για να εκφραστεί η πολιτική δέσμευση προς το έργο από την σημερινή ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έως τον Μάρτιο. Εάν αυτό δεν καταστεί εφικτό, οι όποιες αποφάσεις θα προκύψουν από την Επιτροπή με τη νέα της σύνθεση που θα προκύψει μετά τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, κάτι που προφανώς «μεταφράζεται» σε σημαντική καθυστέρηση…
