Μια ηλιόλουστη μέρα στα ανοιχτά της νότιας ακτής της Ελλάδας την περασμένη εβδομάδα, γράφει το πρακτορείο Bloomberg δύο γερασμένα δεξαμενόπλοια φώλιασαν το ένα δίπλα στο άλλο, ενώ το ένα αντλούσε πετρέλαιο στο άλλο. Από όσο μπορούσαν να δουν τα παγκόσμια συστήματα δορυφορικής παρακολούθησης, δεν συνέβη ποτέ.
Η απόκλιση μεταξύ πραγματικών και ηλεκτρονικών τοποθεσιών - που μετρήθηκε σε αυτήν την περίπτωση σε περισσότερα από τέσσερα μίλια - δεν ήταν σφάλμα, αλλά μια σκόπιμη εξαπάτηση που αποτελεί μέρος ενός εξελιγμένου συστήματος για τη διατήρηση της ροής των ρωσικών καυσίμων που έχουν επιβληθεί, συχνά σε τιμές υψηλότερες από τις δυτικές δυνάμεις αρέσει.
Η πρακτική της παροχής ψεύτικων συντεταγμένων στο αυτόματο σύστημα αναγνώρισης, γνωστό ως AIS, ονομάζεται πλαστογράφηση. Θολώνει την κατανόηση του από πού προέρχονται τα φορτία, καθησυχάζοντας τους νευρικούς αγοραστές που προσπαθούν να κρύψουν τις συναλλαγές τους με τη Ρωσία μετά από διεθνή μέτρα τιμωρίας της χώρας για την εισβολή της στην Ουκρανία.
Ισχυρό σύμβολο
Το πλοίο Turba μήκους 800 ποδιών ήταν ένα από τα τάνκερ που συμμετείχε στους μυστικούς ελιγμούς λίγα μόλις μίλια από μια όμορφη ελληνική παραθαλάσσια πόλη στις 19 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με παρατηρήσεις του Bloomberg και δορυφορικά δεδομένα. Κατασκευάστηκε πριν από 26 χρόνια - που σημαίνει ότι κανονικά θα είχε ήδη διαλυθεί - το πλοίο έχει γίνει ένα ισχυρό σύμβολο των προσπαθειών της Ρωσίας να διατηρήσει το εμπόριο πετρελαίου της.
Τον Μάιο, το Turba προκάλεσε οργή των ρυθμιστικών αρχών λόγω της ηλικίας του, των κακών επιθεωρήσεων, των μυστηριωδών στοιχείων ιδιοκτησίας και της σημαίας του Καμερούν, ενός έθνους που περιλαμβάνεται στη μαύρη λίστα από έναν διεθνή οργανισμό που προωθεί την ασφαλή ναυτιλία.
Μετά τις κυρώσεις της Ομάδας των Επτά, η Ρωσία συγκέντρωσε έναν τεράστιο στόλο σκιωδών δεξαμενόπλοιων - συχνά παλαιότερα πλοία όπως το Turba. Οι περιορισμοί απαγόρευαν στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο και ταυτόχρονα εμπόδισαν τις εταιρείες του μπλοκ, ιδίως τις ασφαλιστικές εταιρείες και τις εταιρείες δεξαμενόπλοιων, να βοηθήσουν στις μεταφορές. Αλλά από τη στιγμή που αυτά τα πλοία βρίσκονται σε διεθνή ύδατα - όπως στα ανοιχτά της Ελλάδας - το πεδίο ελέγχου της δραστηριότητας μειώνεται.
Η πλαστογράφηση είναι μια πολύ γνωστή πρακτική για φορτία πετρελαίου όπου υπάρχει επιθυμία απόκρυψης δραστηριότητας. Αν και αποδοκιμάζεται από τις ρυθμιστικές αρχές - και τα πλοία δεν επιτρέπονται στα ευρωπαϊκά λιμάνια αν το κάνουν - είναι απολύτως νόμιμο στα διεθνή ύδατα και οι εταιρείες προσφέρουν την υπηρεσία ανοιχτά στο Διαδίκτυο.
Το G-7 χορήγησε εξαιρέσεις για το χειρισμό ρωσικού πετρελαίου και καυσίμων που διαπραγματεύονται σε ή κάτω από σταθερά επίπεδα — 60 δολάρια το βαρέλι για αργό και 100 δολάρια για υψηλής ποιότητας διυλισμένα καύσιμα όπως η βενζίνη και το ντίζελ. Ωστόσο, οι αυξανόμενες τιμές έχουν ωθήσει μεγάλο μέρος του πετρελαίου της χώρας πάνω από αυτά τα όρια, πράγμα που σημαίνει ότι οι εταιρείες που ασχολούνται επί του παρόντος με την υπηρεσία θα εγείρουν ερωτήματα σχετικά με παραβιάσεις των κυρώσεων.
Για να πλαστογραφήσει, κάποιος, κάπου θα είχε ένα κομμάτι υλικού που στέλνει ψεύτικα σήματα εντοπισμού ενώ ο πραγματικός αναμεταδότης του σκάφους απενεργοποιείται από το πλήρωμά του.
Ψευδή σήματα
Την περασμένη εβδομάδα, τα ψευδή σήματα του Turba καταγράφηκαν και παρακολουθήθηκαν σε πολλά γνωστά συστήματα παρακολούθησης, συμπεριλαμβανομένου ενός που φιλοξενήθηκε από το Bloomberg. Φαινόταν να απέχει μίλια από το Simba, ένα άλλο σχετικά παλιό δεξαμενόπλοιο καλυμμένο με σκουριά, αλλά στην πραγματικότητα, βρίσκονταν δίπλα-δίπλα στον Λακωνικό Κόλπο, παρατήρησε το Bloomberg ενώ επισκεπτόταν την περιοχή για να παρακολουθήσει τη ναυτιλιακή δραστηριότητα.
«Αυτό το είδος αδιαφανούς μεταφοράς τόσο κοντά στις ευρωπαϊκές ακτές υποδηλώνει ότι η οικονομική συναλλαγή για το φορτίο είναι πάνω από το ανώτατο όριο τιμής», δήλωσε ο Samir Madani, συνιδρυτής της TankerTrackers.com Inc., η οποία ακολούθησε την ίδια αποστολή και ανίχνευσε επίσης την αρχική φορτίο πίσω στη Ρωσία.
Αγνώστων ιδιοκτητών
Οι προσπάθειες να προσεγγίσουν τους ιδιοκτήτες του Turba και του Simba ήταν ανεπιτυχείς. Τρεις διεθνείς βάσεις δεδομένων ναυτιλίας δεν προσφέρουν κανένα μέσο επικοινωνίας με τους ιδιοκτήτες ή τους χειριστές και τέσσερις μεσίτες με τους οποίους επικοινώνησε το Bloomberg επίσης δεν είχαν λεπτομέρειες.
Ο Λακωνικός Κόλπος
Ο Λακωνικός Κόλπος, περίπου 110 μίλια νοτιοδυτικά της Αθήνας, έχει αναδειχθεί σε σημαντικό ναυτιλιακό κόμβο για τη Μόσχα μετά τις κυρώσεις. Άλλες τοποθεσίες περιλαμβάνουν τη Θέουτα, έναν ισπανικό θύλακα στις ακτές του Μαρόκου, και μερικές φορές ακόμη και βαθιά στον Ατλαντικό Ωκεανό.
Σύμφωνα με την πρακτική, τα τάνκερ θα μεταφέρουν φορτία ρωσικής προέλευσης από το ένα πλοίο στο άλλο. Οι ακριβείς λόγοι για οποιαδήποτε μεμονωμένη μεταφορά δεν είναι ποτέ ξεκάθαροι, αλλά οι κινήσεις προσθέτουν έναν βαθμό διαχωρισμού και συσκότισης για εκείνους που τελικά αγοράζουν τις αποστολές. Η αλλαγή φάνηκε να έχει σταματήσει πρόσφατα - ειδικά κοντά στη Θέουτα - αφού η Ρωσία μείωσε τις εξαγωγές πετρελαίου και καυσίμων για να ανεβάσει τις τιμές.
Όμως οι παρατηρήσεις του Bloomberg δείχνουν ότι ο Λακωνικός Κόλπος παραμένει σημαντικός. Την Τρίτη την περασμένη εβδομάδα πραγματοποιήθηκαν τρεις μεταφορές από πλοίο σε πλοίο —όλες προφανώς αφορούσαν διυλισμένα καύσιμα και όχι αργό— και περίμεναν περίπου δώδεκα δεξαμενόπλοια.
Το άλλο πλοίο
Το Simba είχε συλλέξει καύσιμα ρωσικής προέλευσης από άλλο σκάφος στα ανοικτά των ακτών της Ρουμανίας νωρίτερα αυτόν τον μήνα, σύμφωνα με δορυφορικές εικόνες που συγκεντρώθηκαν και επιθεωρήθηκαν από το TankerTrackers.com. Στη συνέχεια έπλευσε μέσω του Βοσπόρου για το ραντεβού του με το Turba. Η Kpler, μια άλλη εταιρεία ανάλυσης, είπε ότι το φορτίο ήταν προϊόντα πετρελαίου.
Ενώ οι ελληνικές εταιρείες δεν επιτρέπεται να παρέχουν υπηρεσίες που βοηθούν τη Ρωσία να μεταφέρει πετρέλαιο, οι τοπικές αρχές δεν έχουν εξουσία να αστυνομεύουν τη δραστηριότητα που διεξάγεται στον Λακωνικό Κόλπο, επειδή οι μεταφορές φορτίου πραγματοποιούνται σε διεθνή ύδατα, τα οποία ξεκινούν μόλις έξι μίλια από την ακτή εκεί .
Η Ελλάδα δεν δημοσιεύει πληροφορίες για κινήσεις δεξαμενόπλοιων στην περιοχή και δεν είναι σαφές εάν παρακολουθεί τη δραστηριότητα. Οι ελληνικές αρχές δεν ήταν άμεσα διαθέσιμες να σχολιάσουν.
Εκτός από τις ανησυχίες για αποφυγή κυρώσεων, οι μεταφορές πετρελαίου και καυσίμων στην ανοικτή θάλασσα αποτελούν κίνδυνο για το θαλάσσιο περιβάλλον καθώς και για τις τοπικές τουριστικές και αλιευτικές βιομηχανίες λόγω των παλαιότερων πλοίων που εμπλέκονται.
Η εναλλαγή μεταξύ του Turba και του Simba έγινε περίπου τέσσερα μίλια από τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας και περίπου 17 μίλια από το Γύθειο, έναν δημοφιλή παραθαλάσσιο προορισμό.
