Αναταραχή επικρατεί τις τελευταίες ημέρες στη Λιβύη με διαδηλώσεις έξω από τις εγκαταστάσεις εξόρυξης του κοιτάσματος πετρελαίου Sharara, το οποίο παράγει έως και 300.000 βαρέλια ημερησίως. Η Εθνική Επιχείρηση Πετρελαίου της Λιβύης ανακοίνωσε την Κυριακή τη διακοπή της παραγωγής σε πετρελαιοπηγή στρατηγικής σημασίας στο νοτιοδυτικό τμήμα της χώρας, εξηγώντας ότι διαδηλωτές εμποδίζουν τη δραστηριότητα στην εγκατάσταση διαμαρτυρόμενοι για τις υψηλές εγχώριες τιμές των καυσίμων και την άθλια κατάσταση της οικονομίας της χώρας
Όλα αυτά τα εμπόδια τόσο στο Sharara αλλά και στο κοντινό κοίτασμα El-Feel , έρχονται να βάλουν φρένο στα σχέδια της Λιβύης. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Εθνικής Επιχείρησης Πετρελαίο υπάρχουν ακόμη 48 δισεκατομμύρια βαρέλια αποδεδειγμένα αποθέματα αργού πετρελαίου –τα μεγαλύτερα στην Αφρική– και βρίσκεται σε καλό δρόμο να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου από τα περίπου 1,2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα που ήταν τους τελευταίους μήνες στα 2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα το νωρίτερο τα επόμενα τρία χρόνια. Το ίδιο ισχύει και για το σχόλιό του ότι η Εθνική Επιχείρηση Πετρελαίου σχεδιάζει επίσης μεγάλους γύρους προσφορών για τεμάχια εξερεύνησης πετρελαίου φέτος Μέχρι την απομάκρυνση του Μουαμάρ Καντάφι το 2011, η Λιβύη είχε εύκολα τη δυνατότητα να παράγει περίπου 1,65 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα κυρίως υψηλής ποιότητας ελαφρού, αργού πετρελαίου. Η παραγωγή είχε επίσης μια ανοδική τάση παραγωγής σε εκείνο το σημείο, από περίπου 1,4 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως το 2000. Αν και αυτό το επίπεδο παραγωγής ήταν πολύ χαμηλότερο από τα μέγιστα επίπεδα άνω των 3 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα που επιτεύχθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1960, η Εθνική Επιχείρηση Πετρελαίου είχε σχέδια σε εφαρμογή πριν από το 2011 να αναπτύξει τεχνικές ενισχυμένης ανάκτησης πετρελαίου για την αύξηση της παραγωγής αργού πετρελαίου σε ωρίμανση πετρελαϊκών κοιτασμάτων. Υπήρξε επίσης άφθονο ενδιαφέρον από μια σειρά διεθνών εταιρειών πετρελαίου να συμμετάσχουν στην επέκταση της παραγωγής σε υπάρχοντα κοιτάσματα και στην εξερεύνηση νέων ευκαιριών στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
Το κλείσιμο στο Sharara και στο αφαίρεσαν συνολικά 370.000 βαρέλια πετρελαίου την ημέρα από την παραγωγή της Λιβύης. Στον πυρήνα των διαδηλώσεων, και όλων των άλλων που προηγήθηκαν, βρίσκονται οικονομικά προβλήματα που προέκυψαν από ένα πολιτικό αδιέξοδο που χρονολογείται από την συμφωνία που έγινε στις 18 Σεπτεμβρίου 2020. Η συμφωνία υπογράφηκε από τον στρατηγό Χαφτάρ, τον διοικητή των ανταρτών της Λιβύης Εθνικός Στρατός (LNA) και στοιχεία της αναγνωρισμένης από τα Ηνωμένα Έθνη Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) και είχε στόχο τον τερματισμό του μακροχρόνιου αποκλεισμού βασικών πετρελαϊκών περιουσιακών στοιχείων της Λιβύης εκείνη την εποχή. Ο Χάφταρ κατέστησε σαφές ότι η επακόλουθη άρση του αποκλεισμού δεν θα διαρκέσει αν δεν συμφωνηθεί ένα ακριβές πλαίσιο για το πώς ακριβώς θα κατανεμηθούν τα έσοδα από το πετρέλαιο μεταξύ των διαφόρων αντιμαχόμενων φατριών από τότε. Καθώς ο αποκλεισμός που διήρκεσε από τις 18 Ιανουαρίου έως τις 18 Σεπτεμβρίου είχε ήδη κοστίσει στη Λιβύη τουλάχιστον 9,8 δισεκατομμύρια δολάρια σε χαμένα έσοδα από το πετρέλαιο, ανώτατοι αξιωματούχοι της GNA διαβεβαίωσαν ότι θα τεθεί σε εφαρμογή ένα λεπτομερές σχέδιο δράσης για την επίλυση του προβλήματος.
Μετά από αυτό μια κοινή τεχνική επιτροπή για την αντιμετώπιση των εκταμιεύσεων χρημάτων από το πετρέλαιο σχηματίστηκε προς τα τέλη του 2020, αποτελούμενη από εκπροσώπους των δύο βασικών πλευρών. Σύμφωνα με την επίσημη δήλωση εκείνη την εποχή για τον ρόλο της προτεινόμενης τεχνικής επιτροπής: «Θα επιβλέπει τα έσοδα από το πετρέλαιο και θα διασφαλίζει τη δίκαιη κατανομή των πόρων και θα ελέγχει την εφαρμογή των όρων της συμφωνίας». Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το γεγονός ότι η GNA είχε ουσιαστική κυριαρχία στο Εθνική Επιχείρηση Πετρελαίου και, κατ' επέκταση, στην Κεντρική Τράπεζα της Λιβύης, η επιτροπή θα «ετοιμάσει επίσης έναν ενιαίο προϋπολογισμό που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες κάθε συμβαλλόμενο μέρος… και τη συμφιλίωση οποιασδήποτε διαφοράς σχετικά με τις κατανομές του προϋπολογισμού και θα απαιτήσει από την Κεντρική Τράπεζα να καλύψει τις μηνιαίες ή τριμηνιαίες πληρωμές που εγκρίθηκαν στον προϋπολογισμό χωρίς καμία καθυστέρηση και μόλις η κοινή τεχνική επιτροπή ζητήσει τη μεταφορά».
Δεδομένων των υψηλών οικονομικών και πολιτικών που διακυβεύονται από την απόκτηση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου μεριδίου από τα χρήματα του πετρελαίου της Λιβύης, καμία συμφωνία που να ικανοποιεί τις αντίπαλες πλευρές δεν έγινε τότε ή έκτοτε. Αντίθετα, έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες για να διοχετευθούν αποτελεσματικά τα χρήματα από το πετρέλαιο προς τη μία ή την άλλη πλευρά μέσω μιας σειράς πολιτικών ελιγμών, οι οποίοι περιελάμβαναν επίσης τη διαχείριση της NOC. Τον Ιούλιο του 2022 ο τότε πρωθυπουργός της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας (GNU), Abdul Hamid Dbeibah, αντικατέστησε τον ευρέως Mustafa Sanalla ως πρόεδρος της Εθνικής Επιχείρησης Πετρελαίου με τον Bengdara, ο οποίος είναι μακροχρόνιος συνεργάτης και φίλος του Dbeibah. Ο Sanalla - ο οποίος είχε λάβει υποστήριξη και από τα δύο αντίπαλα νομοθετικά όργανα της Λιβύης - απέρριψε την εξουσία του Dbeibah να τον απολύσει και προειδοποίησε τον Dbeibah να μην αγγίξει την Εθνική Επιχείρηση Πετρελαίου ή τα έσοδα από το πετρέλαιο και τις συμβάσεις που διαχειρίζεται. Στη συνέχεια ο Bengdara πραγματοποίησε τη δική του συνέντευξη Τύπου στα κεντρικά γραφεία της Εθνικής Επιχείρησης Πετρελαίου και έλαβε την υποστήριξη των δύο μεγάλων εταιρειών θυγατρικών της- Al Waha Oil και Arabian Gulf Oil - προτού η Al Waha διαγράψει το μήνυμα υποστήριξής της.
Όλα αυτά ακολούθησαν την αποτυχημένη προσπάθεια του Fathi Bashagha –που διορίστηκε πρωθυπουργός της «εναλλακτικής κυβέρνησης» στα ανατολικά της χώρας τρεις μήνες πριν– να καταλάβει την εξουσία στην Τρίπολη. Αυτό συνέβη εν μέσω της συνεχιζόμενης άρνησης του Dbeibah - ο οποίος ορίστηκε ο ίδιος μέσω μιας διαδικασίας υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών το 2021 - να παραδώσει την εξουσία έως ότου ψηφιστεί από τον λαό της Λιβύης μια σωστά εκλεγμένη κυβέρνηση. Η κατάσταση έχει κατακερματιστεί ακόμη περισσότερο. Ο Dbeibah παραμένει πρωθυπουργός και ηγέτης του αναγνωρισμένου πλέον από τον ΟΗΕ GNU, το οποίο εδρεύει στην Τρίπολη. Από την άλλη πλευρά, με έδρα τα ανατολικά της χώρας, βρίσκεται η Κυβέρνηση Εθνικής Σταθερότητας (GNS), με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Osama Hammad (η οποία είναι ευθυγραμμισμένη με τη Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης) και το LNA (ακόμη υπό τη διοίκηση του Στρατηγού Χάφταρ). Οι εκλογές που ήταν προγραμματισμένες για τον Δεκέμβριο του 2021 αναβλήθηκαν επ' αόριστον.
Ακόμη και μια μικρή κανονικότητα στον τομέα του πετρελαίου θα μπορούσε να επιτρέψει στη Λιβύη να επιτύχει τους νέους της στόχους πετρελαίου, καθώς έχει σημειωθεί πρόοδος στον τομέα του φυσικού αερίου της χώρας που θα μπορούσε να αναπαραχθεί. Πέρυσι, ο ιταλικός γίγαντας πετρελαίου και φυσικού αερίου Eni υπέγραψε συμφωνία με την Εθνική Επιχείρηση Πετρελαίου σύμφωνα με την οποία επενδύει περίπου 8 δισεκατομμύρια δολάρια για την παραγωγή περίπου 850 εκατομμυρίων κυβικών ποδιών την ημέρα από δύο υπεράκτια κοιτάσματα φυσικού αερίου στη Μεσόγειο Θάλασσα. Η συμφωνία - όπως δήλωσε ο Bengdara της Εθνικής Επιχείρησης Πετρελαίου - θα περιλαμβάνει την ανανέωση μιας υπάρχουσας συμφωνίας που είχε αρχικά συναφθεί το 2008. Η Eni παράγει σήμερα αέριο στη Λιβύη από τα κοιτάσματα Wafa και Bahr Essalam που διαχειρίζεται η Mellitah Oil & Gas, μια κοινοπραξία μεταξύ της ιταλικής εταιρείας και η ΝΟΕ. Περίπου την ίδια περίοδο, ο Bengdara είπε ότι σχεδιάστηκε ένα πρόγραμμα υπεράκτιων και χερσαίων γεωτρήσεων, υπό την ηγεσία της Eni και της BP. «Είμαστε σε συνομιλίες με την TotalEnergies για να επενδύσουμε περισσότερα στη Λιβύη και να αυξήσουμε την παραγωγή, και φυσικά με άλλες εταιρείες», τόνισε.
