Καμπανάκι για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αλλά και των ενεργειακών προκλήσεων κρούουν παράγοντες της αγοράς με αιχμή τα τρόφιμα, τις τιμές τους και την επάρκειά τους. Ήδη, οι πολίτες στέλνουν μηνύματα στην κυβέρνηση, που βλέπει ότι η βασική της απειλή έρχεται από την ακρίβεια.
Είναι ενδεικτικό ότι με βάση δημοσκόπηση της ALCO, που παρουσιάστηκε στο κεντρικό δελτίο του Alpha καταγράφεται μεγάλη απαισιοδοξία των πολιτών για την πορεία των τιμών, με πάνω από επτά στους δέκα να δηλώνουν ότι έχουν ήδη αναγκαστεί να περιορίσουν «πολύ ή αρκετά» τις αγορές βασικών αγαθών, όπως και ότι σε ποσοστό 67% σχεδιάζουν να περιορίσουν τη θέρμανση κατά τους χειμερινούς μήνες.
Συγκεκριμένα, σε περικοπές ακόμα και σε βασικά είδη δηλώνουν ότι έχουν προχωρήσει το 73% των ερωτηθέντων, ενώ ένα 67% αναφέρει ότι σχεδιάζει να περιορίσει τη θέρμανση τους χειμερινούς μήνες. Οι καταναλωτές δηλώνουν δύσπιστοι στις κυβερνητικές εκτιμήσεις για μείωση των τιμών, ενώ σε ποσοστό σχεδόν 80% εκφράζουν την εκτίμηση ότι τα μέτρα που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση θα βοηθήσουν ελάχιστα ή καθόλου.
Στο μεταξύ, η επάρκεια τροφίμων θα είναι η επόμενη μεγάλη πρόκληση, συνέχεια του πληθωρισμού, σύμφωνα με όσα ανέφερε ο Σπύρος Θεοδωρόπουλο, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Βespoke σε πάνελ συζήτησης με θέμα “Αγορά και ασύμμετρες απειλές”, στο πλαίσιο του συνεδρίου του Κύκλου Ιδεών “Η Ελλάδα Μετά”.
Ήδη όπως είπε έχουμε τα πρώτα σημάδια μέσα από τις υπερβολικές αυξήσεις των τιμών στα αγαθά της γεωργίας, αλλά αυτό είναι μόνο η αρχή». Εξήγησε πως αυτό σημαίνει ότι “σταδιακά περνάμε στο δεύτερο στάδιο, όπου από τις υψηλές τιμές θα περάσουμε στην έλλειψη αγαθών. Το πρώτο προϊόν το οποίο θα μας λείψει το επόμενο δωδεκάμηνο είναι τα πορτοκάλια. Όπως εξήγησε, ο μεγαλύτερος πορτοκαλεώνας στη Νότιο Αμερική έχει καεί και αυτή τη στιγμή αν κάποιος θέλει να αγοράσει χυμό δεν μπορεί να βρει. Οι τιμές των πορτοκαλιών για παράδειγμα στη Βραζιλία έχουν αυξηθεί στα 6,5 ευρώ από 2,5 ευρώ το κιλό αλλά όσο υψηλές τιμές και να προσφέρουμε στους προμηθευτές δεν έχουν προϊόν να παραδώσουν, συμπλήρωσε. Στην ίδια λογική αλλά μικρότερης έκτασης είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζεται και στην αγορά του ελαιολάδου, είπε ο κ. Θεοδωρόπουλος και εκτίμησε ότι «αστυνομικά και αγορανομικά μέτρα δεν θα λύσουν το πρόβλημα”. Αντίθετα, λύσεις, όπως είπε, μπορεί να δώσει η τεχνολογία με τα θερμοκήπια και την προστατευόμενη γεωργική παραγωγή.
Προκλήσεις για τις επιχειρήσεις και μισθούς
Για τις επιχειρήσεις τόνισε πως «βρίσκονται σε ένα δύσκολο περιβάλλον. Εκτός από την κλιματική αλλαγή, υπάρχει γεωπολιτική αστάθεια, άνοδος των επιτοκίων που κτυπάει τις επιχειρήσεις και στην Ευρώπη δεν έχουμε και αρκετούς ανθρώπους να υποστηρίξουμε την παραγωγή μας» είπε. Ο κ. Θεοδωρόπουλος σημείωσε ότι από τις παθογένειες του παρελθόντος διορθώθηκαν λίγες και υπογράμμισε πως «έχουμε ξεκινήσει πάλι τις κακές συνήθειες του παρελθόντος. Έχουμε αρχίσει να δημιουργούμε τις ίδιες λογικές και νοοτροπίες που μας οδήγησαν στο 2010» Τέλος για τους μισθούς είπε ότι «κακά τα ψέματα, πρέπει να ανέβουν. Αλλά οι μισθοί δεν πρέπει να ανεβαίνουν άσχετα με την παραγωγικότητα πρέπει να αυξήσουμε την παραγωγικότητα και τους μισθούς. Πρέπει να περάσουμε σε νέες μορφές οικονομίας με προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας» σημείωσε.
Πάντως, ενέργεια και κλιματική κρίση διαμορφώνουν ένα “εκρηκτικό” κοκτέίλ για την αγροτική παραγωγή διεθνώς, που βλέπει ήδη τις απώλειες να διογκώνονται, αλλά και τα κόστη να απογειώνονται.
Χαρακτηριστικό, είναι ότι με βάση όσα καταγράφηκαν σε έρευνα με τίτλο η «Φωνή των Αγροτών» («Farmer Voice»), που διενεργήθηκε σε 800 παραγωγούς 8 κρατών του πλανήτη από ανεξάρτητη εταιρεία και παρουσιάστηκε σε εκδήλωση στα κεντρικά γραφεία της Bayer στο Μανχάιμ της Γερμανίας η ενέργεια και τα κόστη που επιφέρει στα εφόδια αποτελούν μεγάλο “πονοκέφαλο” για τους αγρότες.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται, οι αγρότες ιεραρχούν τέσσερις μεγάλες προκλήσεις για την επόμενη τριετία:
-το 55% τις τιμές των λιπασμάτων,
-το 47% το κόστος της ενέργειας,
-το 37% τη μεταβλητότητα στις τιμές και το εισόδημά τους
-και το 36% το κόστος της φυτοπροστασίας.
4 στους 5 παραγωγούς συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος
Βέβαια, η όλη εικόνα έχει και θετικά σημεία καθώς κινητοποιεί τους καλλιεργητές και τους κτηνοτρόφους, ώστε να “πρασινίσουν” τις παραγωγικές τους διαδικασίες, και να συμβάλλουν στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου. Μάλιστα, το 80% των ερωτηθέντων απάντησε ότι είτε έχει ήδη πάρει μέτρα είτε προτίθεται να πάρει προς αυτήν την κατεύθυνση. Το 43%, όπως ειπώθηκε, χρησιμοποιεί ή προτίθεται να χρησιμοποιήσει καλλιέργειες κάλυψης (cover crops),το 37% χρησιμοποιεί «καθαρή» ενέργεια ή βιοκαύσιμα και το 33% καινοτόμο πολλαπλασιαστικό υλικό για να μειώσει τη χρήση λιπασμάτων και φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Επιπρόσθετα, το 54% εφαρμόζει ή πρόκειται να εφαρμόσει μέτρα για να προστατέψει τα ωφέλιμα έντομα στη γη του.
Απώλειες εισοδήματος
Όπως αναφέρθηκε, πάντως, 1 στους 6 αγρότες την τελευταία διετία είχαν απώλειες πάνω από το 25% στο εισόδημά τους, εξαιτίας της κλιματικής κρίσης. Επίσης, τέσσερις στους 10 δηλώνουν ότι θα αλλάξουν καλλιέργεια ακριβώς λόγω της κλιματικής αλλαγής και 1 στους 3 αναμένει να συνεχιστεί η έντονη μεταβλητότητα στις τιμές. Τέσσερις στους 5 αγρότες λαμβάνουν ήδη μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, ενώ προσδοκούν πολλά από την καινοτομία και την ψηφιακή γεωργία.
Σύμφωνα με την έρευνα, την τελευταία διετία η απώλεια εισοδήματος στους αγρότες λόγω της κλιματικής αλλαγής υπολογίζεται κατά μέσο όρο στο 15,7%, ενώ το 73% των αγροτών παρατηρεί αυξημένες εντομολογικές προσβολές και περισσότερες ασθένειες στις καλλιέργειές τους.
Όσον αφορά στα ακραία καιρικά φαινόμενα που παρατηρούν,
-το 70% των παραγωγών αναφέρει μεγάλες περιόδους ζέστης σε συνδυασμό με ξηρασία,
-το 45% πολύ υψηλές θερμοκρασίες,
-το 35% μεγάλες περιόδους υψηλών θερμοκρασιών,
-το 33% ξηρασία,
-το 31% ραγδαίες αλλαγές του καιρού σε σύντομο χρονικό διάστημα,
-το 30% αλλαγή στην αρχή και το τέλος κάθε εποχής του χρόνου,
-το 27% πολύ ισχυρούς ανέμους,
-το 24% έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες,
-το 14% πολύ χαμηλές θερμοκρασίες
και το 12% μεγάλες περιόδους χαμηλών θερμοκρασιών.
4 στους 10 αγρότες θα αλλάξουν καλλιέργεια
Οι αγρότες σε πολύ μεγάλο ποσοστό (76%) είναι ιδιαίτερα ανήσυχοι και για το μέλλον λόγω της κλιματικής αλλαγής. Το 40% αναμένει να καλλιεργεί πιο ανθεκτικές ποικιλίες, το 39% εκτιμά ότι θα αλλάξει καλλιέργειες, το 37% αναμένει μειωμένες αποδόσεις, το 34% μεγαλύτερη μεταβλητότητα στις τιμές, το 30% αυξημένες εντομολογικές προσβολές, το 28% μεγαλύτερη απώλεια παραγωγής. Καταγράφεται, πάντως, κι ένα 3% που αναμένει αυξημένο εισόδημα από τα δικαιώματα άνθρακα.
Καινοτομία
Με βάση, πάντως, τα στοιχεία της έρευνας, οι αγρότες εστιάζουν στην καινοτομία, καθώς, πάνω από τους μισούς (53%) εκτιμούν ότι οι καλλιέργειές τους θα ωφεληθούν από βελτιωμένους σπόρους και ποικιλίες που θα προσαρμόζονται καλύτερα στα ακραία καιρικά φαινόμενα. Επίσης, το 50% κρίνει αναγκαία την καινοτομία στα προϊόντα φυτοπροστασίας και το 42% στην άρδευση. Όπως αναφέρεται, η αποτελεσματική χρήση της γης, η διεύρυνση του χαρτοφυλακίου των καλλιεργειών και η καλύτερη υγεία του εδάφους θεωρούνται οι πιο σημαντικοί δρόμοι για την επιτυχία.
Ιδιαίτερη σημασία αποδίδουν στη ψηφιακή γεωργία καθώς στο σύνολό τους είτε χρησιμοποιούν ήδη είτε προτίθεται να χρησιμοποιήσουν στο μέλλον τουλάχιστον μία εφαρμογή ψηφιακής γεωργίας:
-το 54% εστιάζει στην αξιοποίηση εικόνων από drones και δορυφόρους καθώς και τη χρήση ψηφιακών χαρτών και ηλεκτρονικών εργαλείων οργάνωσης της καλλιέργειας,
-το 50% στην ψηφιακή διαχείριση εισροών και εκροών
-και το 45% στις ηλεκτρονικές αγορές εφοδίων και πωλήσεις προϊόντων.
Ο ρόλος της αναγεννητικής γεωργίας
Στο φόντο αυτό ο ρόλος της λεγόμενης αναγεννητικής γεωργίας “φαντάζει” κομβικός. «Οι αγρότες βιώνουν ήδη τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα χωράφια τους και ταυτόχρονα έχουν ρόλο-κλειδί στο να αντιμετωπιστεί αυτή η τεράστια πρόκληση. Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό να ακούσουμε τη φωνή τους», σχολίασε το μέλος του του Διοικητικού Συμβουλίου της Bayer AG και πρόεδρος του πρόεδρος του Τομέα Επιστήμης Γεωργίας, κ. Rodrigo Santos, κατά την παρουσίαση της έρευνας και υπογράμμισε: «Οι απώλειες που καταγράφονται σ’ αυτήν την έρευνα αναδεικνύουν ξεκάθαρα τους κινδύνους που εγκυμονεί η κλιματική αλλαγή για τη διατροφική ασφάλεια σε παγκόσμιο επίπεδο. Με τον παγκόσμιο πληθυσμό να αυξάνεται, τα αποτελέσματα της έρευνας πρέπει να αποτελέσουν τον καταλύτη για τη στροφή στην αναγεννητική γεωργία».
