Στρατηγικής σημασίας γεωπολιτικοί διάδρομοι, εμβληματικά πράσινα projects και συστήματα αποθήκευσης, είναι στα ελληνικού ενδιαφέροντος έργα που περιλαμβάνει ο έκτος κατάλογος PMI/PCI, για τον οποίο ενημέρωσε χθες τις εμπλεκόμενες χώρες η DG Energy.
Αν και οι επίσημες ανακοινώσεις αναμένονται σήμερα, ωστόσο οι πληροφορίες μιλούν για τουλάχιστον πέντε ελληνικά έργα, τα οποία εντάσσονται στην νέα, έκτη κατά σειρά λίστα, η οποία επικαιροποιείται ανά διετία.
Αφορούν τη διασύνδεση Ελλάδας - Αιγύπτου «GREGY», τη διασύνδεση Euroasia Interconnector Iσραήλ- Κύπρος- Ελλάδα, τη μονάδα αντλησιοταμίευσης στην Αμφιλοχία της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, (είναι ενταγμένη στα έργα PCI από το 2013), τη μονάδα αποθήκευσης Ptolemaida BESS, ισχύος 250 MW της Eunice στην Πτολεμαΐδα και τον αγωγό μεταφοράς φυσικού αερίου και υδρογόνου EastMed.
Η Αμφιλοχία
Για κάποια, όπως η Αμφιλοχία, η ένταξη τους ήταν μία τυπική υπόθεση, καθώς η Κομισιόν είχε ανάψει το πράσινο φως από το καλοκαίρι, ωστόσο για άλλα, η παρουσία τους «παιζόταν» μέχρι και την τελευταία στιγμή.
Τέτοια είναι η περίπτωση του GREGY, το οποίο κατά την αρχική διαδικασία της περασμένης άνοιξης είχε συγκεντρώσει οριακά την απαραίτητη βαθμολογία. Τελικά, περνά κι αυτό μαζί με τα υπόλοιπα στα προς χρηματοδότηση από την Κομισιόν έργα και ενώ η τελική λίστα αναμένεται να επικυρωθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εντός του προσεχούς διμήνου.
Κάθε έργο που εντάσσεται στη σχετική λίστα, η οποία ανανεώνεται κάθε δύο χρόνια, μπορεί να ζητήσει επιχορήγηση από το Conecting European Facility μεχρι του 50% του συνολικού κόστους των μελετών του.
EuroAsia Interconnector
Ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης - Κύπρου - Ισραήλ, (EuroAsia Interconnector), ύψους 1,9 δισ ευρώ. Bρίσκεται στον κατάλογο υποδομών της ΕΕ από το 2013. Τον Οκτώβριο έγιναν τα εγκαίνια στην Κύπρο, ανοίγοντας το δρόμο για την έναρξη των εργασιών εγκατάστασης, μέχρι το 2027, των δύο μεγαλύτερων υποθαλάσσιων καλωδίων μεταφοράς ρεύματος στον κόσμο, που θα διασυνδέσουν την Κύπρο με την Ελλάδα μέσω Κρήτης σε πρώτη φάση (έργο ισχύος 1.000 MW).
Εχει την δική του αξία το γεγονός ότι παρά το πόλεμο και τη δύσκολη κατάσταση που βιώνει το Ισραήλ, κινητοποιείται το υπουργείο Ενέργειας της χώρας και επιχειρεί να επισπεύσει τις διαδικασίες. Είναι ενδεικτικό του γεγονότος ότι θέλουν οπωσδήποτε να γίνει το τμήμα Κύπρος-Ισραήλ. Εξ ου και η προχθεσινή telco με πρωτοβουλία του ισραηλινού υπ. Ενέργειας για να συζητηθεί η μελέτη κόστους-οφέλους του έργου (CBA), η οποία αποτελεί προαπαιτούμενο για τη συμφωνία διασυνοριακής κατανομής κόστους του project (Cross Border Cost Allocation-CBCA).
Η νέα αυτή «ηλεκτρική λεωφόρος» στην Ανατολική Μεσόγειο έχει εξασφαλίσει ποσά 658 εκατ. ευρώ από κονδύλια του Connecting Europe Facility, καθώς και όλες τις απαιτούμενες άδειες για την έναρξη των εργασιών κατασκευής. Επιπλέον, έχει συναφθεί σύμβαση με την νορβηγική Nexans για το καλωδιακό τμήμα και έχει αναδειχθεί η γερμανική Siemens ως προτιμητέος ανάδοχος για την κατασκευή των Σταθμών Μετατροπής. Στην παρούσα φάση, η Siemens εκπονεί τις μελέτες που απαιτούνται για την συμβασιοποίηση και του τμήματος που αφορά τους Σταθμούς Μετατροπής.
Διασύνδεση Ελλάδας - Αιγύπτου
Διασύνδεση Ελλάδας - Αιγύπτου, GREGY, ύψους 4,2 δισ ευρώ. Το έργο φιλοδοξεί να συνδέσει με υποθαλάσσιο καλώδιο χωρητικότητας 3.000 MW και μήκους 950 περίπου χλμ την Αίγυπτο με την ηπειρωτική Ελλάδα. Η πράσινη ενέργεια που θα μεταφέρει το καλώδιο στην Αττική θα παράγεται από ΑΠΕ ισχύος 9,5 GW που θα κατασκευάσει και λειτουργήσει ο όμιλος Κοπελούζου στην Αίγυπτο.
Αμέσως μετά τις σημερινές επίσημες ανακοινώσεις, η Elica του ομίλου Κοπελούζου, αναμένεται να σπεύσει στο Conecting European Facility για να αιτηθεί ενίσχυσης για τις μελέτες. Την περιβαλλοντική, του final engineering και την πιο δύσκολη και κοστοβόρα όλων, τη «seabed mapping», αυτή που αφορά την απεικόνιση του βυθού με ειδικό σκάφος κατά μήκος της υποθαλάσσιας διαδρομής των 954 χιλιομέτρων.
Η εκτιμώμενη διάρκεια της μελέτης είναι ένα 6μηνο στο καλό σενάριο, η εύρεση του κατάλληλου πλοίου θα γίνει με διαγωνισμό, ενώ τα μεγάλα βάθη, όπως αυτά της Αν. Μεσογείου, απαιτούν τεχνογνωσία και εμπειρία που διαθέτουν ελάχιστες εταιρείες παγκοσμίως.
Η ηλεκτρική ενέργεια από την αραβική χώρα θα μεταφέρεται σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις υφιστάμενες αλλά και από τις σχεδιαζόμενες διασυνδέσεις, μέρος της θα καταναλώνεται από την ελληνική βιομηχανία και ένα τρίτο μέρος της θα χρησιμοποιείται για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου. Επίσης, το έργο θα υποκαθιστά 4,5 bcm φυσικού αερίου ετησίως, μειώνοντας τις εκπομπές CO2 κατά 10 εκατ. τόνους ετησίως.
Αντλησιοταμίευση στην Αμφιλοχία
Αντλησιοταμίευση στην Αμφιλοχία (ΤΕΡΝΑ). Το χρονοδιάγραμμα της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή προβλέπει ότι η μονάδα θα είναι έτοιμη έως τα τέλη του 2025 με αρχές του 2026. Η συνολική επένδυση θα αγγίξει τα 650 εκατ. ευρώ, με το έργο να λαμβάνει χρηματοδοτική ενίσχυση από το Ταμείο Ανάκαμψης. Το ποσό που προβλέπεται από το «Ελλάδα 2.0» ανέρχεται σε 250 εκατ. ευρώ, ενώ από πέρυσι έχει ανοίξει ο δρόμος για την εκταμίευση 100 εκατ.
Σκοπός του έργου είναι η αποθήκευση ενέργειας με στόχο την υποστήριξη της μέγιστης δυνατής διείσδυσης ανανεώσιμων πηγών στο μείγμα της ενεργειακής παραγωγής. Στο πλαίσιο αυτό υπολογίζεται ότι η ετήσια παραγωγή ενέργειας θα ανέρχεται σε 816 GWh.
Στα συνοδευτικά οφέλη περιλαμβάνονται το υψηλότατο ποσοστό εγχώριας προστιθέμενης αξίας, η οποία θα φτάσει το 70% της επένδυσης, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας (1.000 κατά τη φάση της κατασκευής και 90 κατά τη φάση της λειτουργίας) καθώς και η βελτίωση του οδικού δικτύου και της πρόσβασης στην περιοχή, παράγοντας κρίσιμος τόσο για το δασοπροστασία, όσο και για τις γεωργικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες.
Το Ptolemaida Storage
Το Ptolemaida Storage που προωθεί η Eunice Energy Group, περιγράφεται ως μια υπερσύγχρονη μονάδα BESS ονομαστικής ισχύος 500 MW, με χωρητικότητα αποθήκευσης ίση με 2000 MWh και ενώ οι άδειες παραγωγής έχουν ήδη εγκριθεί από τη ΡΑΕ.
Στην πράξη θα είναι μια μονάδα, σημαντικά μεγαλύτερη από το ελάχιστο απαιτούμενο για την επίτευξη ετήσιας ικανότητας παραγωγής ενέργειας 250 GWh. Το εργοστάσιο θα αποτελείται από ομάδες μπαταριών Li-ion συνδεδεμένες με πολλαπλούς μετατροπείς DC/AC. Το BESS θα εκτελέσει ενεργειακό αρμπιτράζ στην καμπύλη ημερήσιου φορτίου, θα ενισχύσει τη διείσδυση ΑΠΕ μέσω της απορρόφησης ενέργειας από ΑΠΕ που διαφορετικά θα περιοριζόταν και θα παρέχει ευελιξία στο σύστημα.
Η μονάδα θα μπορεί να τεθεί σε λειτουργία σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την έγκρισή της ως έργο, καλύπτοντας κενά επάρκειας δυναμικότητας και ευελιξίας που προκύπτουν από τον παροπλισμό των θερμικών μονάδων, την αύξηση της ζήτησης και την εισαγωγή σημαντικής πρόσθετης νέας δυναμικότητας ΑΠΕ.
Σταθερά στη λίστα και ο αγωγός φυσικού αερίου EastMed
O προυπολογισμός του αγωγού φυσικού αερίου Ελλάδος- Κύπρου - Ισραήλ, ο οποίος έχει σχεδιαστεί και για να μπορεί να μεταφέρει και υδρογόνο, είχε υπολογιστεί στα 6,2 δισ ευρώ, ωστόσο σίγουρα έχει αυξηθεί. Εκκρεμούν μια σειρά από εξελίξεις, όπως το market test ανάμεσα στις μεγάλες εταιρείες του χώρου των υδρογονανθράκων, το οποίο πρόκειται να διεξάγουν τους επόμενους μήνες, εντός του 2023, οι ΔΕΠΑ και Edison, μέτοχοι του IGI Poseidon, που φιλοδοξεί να αποτελέσει τον «δυτικό βραχίονα» του EastMed.
Είναι προφανές ότι δεδομένης της ανάγκης της Ευρώπης για εξασφάλιση εναλλακτικών πηγών ενέργειας, ούτε οι Αμερικανοί, ούτε οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες που έχουν εμπλακεί στην αναζήτηση και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην Αν.Μεσόγειο, μπορεί να παραμένουν αδιάφορες απέναντι σε ένα σχέδιο που εξασφαλίζει σταθερή ροή φυσικού αερίου προς την ευρωπαϊκή αγορά.
Η Ελλάδα και η Κύπρος ποτέ δεν εγκατέλειψαν το σχέδιο του East Med αλλά οι συγκυρίες με την πτώση των τιμών στην διάρκεια της πανδημίας αλλά και γεωστρατηγικές αναζητήσεις της Ουάσιγκτον (πριν τον Ουκρανικό πόλεμο) είχαν οδηγήσει ουσιαστικά σε πάγωμα του μεγάλου αυτού προτζεκτ. Η ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων στην Ισραηλινή ΑΟΖ και η προοπτική άρσης των εμποδίων στην εξόρυξη των κοιτασμάτων στην Κυπριακή ΑΟΖ δημιουργεί νέα δεδομένα τα οποία ούτε οι Αμερικάνοι ούτε οι Ευρωπαίοι μπορεί να παραβλέψουν τη στιγμή που η Γηραιά Ήπειρος είναι «διψασμένη» για ασφαλή ροή φυσικού αεριού.
