Είναι γεγονός ότι αν και διανύσαμε έναν ήπιο χειμώνα με τιμές χρέωσης της λιανικής του ρεύματος να έχουν φθάσει σχεδόν σε επίπεδα προ ενεργειακής κρίσης, αυτό μάλλον δεν φαίνεται να συνεχίζεται και το επόμενο διάστημα. Αν και οι δεξαμενές καυσίμων επί ευρωπαϊκού εδάφους αυτό τον χειμώνα κρατήθηκαν σε υψηλά επίπεδα πληρότητας, λόγω των ήπιων καιρικών συνθηκών, πράγμα που σήμαινε ότι η ζήτηση σε ενέργεια ήταν χαμηλότερη από την προσφορά. Πράγματι είχαμε πάνω από τρία έτη να δούμε τιμές εκκαθάρισης της χονδρικής αγοράς του ρεύματος κάτω από τα 73 ευρώ και τιμές θερμικής μεγαβατώρας του φυσικού αερίου στον κόμβο της Ολλανδίας (δείκτης TTF) κάτω από τα 30 ευρώ.
Τελευταίες ημέρες παρατηρούμε μια νευρικότητα στις αγορές ενέργειας. Η διεθνής τιμή του πετρελαίου Brent κινείται πάνω από 85 δολάρια το βαρέλι , μία μεσοσταθμική αύξηση της τάξης του 6% σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες. Οι προβλέψεις των ειδικών της αγοράς κάνουν λόγο για 90 δολάρια το βαρέλι έως το καλοκαίρι, ενώ κανονικά οι τιμές του αργού εδώ και μήνες έπρεπε να κινούνται πάνω από 100$ το βαρέλι, λόγω των δυο πολέμων σε Ουκρανία και Γάζα και την αυξανόμενη αναταραχή στο Κέρας της Αφρικής και στην Υεμένη - Ερυθρά Θάλασσα με τις συστηματικές επιθέσεις των Χούθι σε δεξαμενόπλοια και εμπορικά πλοία δυτικών χωρών και όχι μόνο. Αυτό δεν συμβαίνει για τον απλούστατο λόγο, επειδή υπάρχει υπερπροσφορά από χώρες εκτός OPEC, ενώ η Ρωσία, παρά τις αυστηρές κυρώσεις, έχει κατορθώσει να κρατήσει την παραγωγή της σε σχεδόν σταθερά επίπεδα (στα 10.5 εκατ. βαρέλια την ημέρα), ενώ η Ε.Ε συνεχίζει να προμηθεύεται Ρώσικο LNG, αλλά σε υπερδιπλάσιες τιμές σε σχέση με το αεριοποιημένο φυσικό αέριο που λάμβανε μέσω των αγωγών πριν την Ρωσική εισβολή.
Τα ίδια βλέπουμε να συμβαίνουν και στις τιμές της αμόλυβδης, μάλιστα είδαμε σε πολλές περιοχές της χώρας να ξεπερνά τα 2,00 ευρώ το λίτρο, τιμές που τις συναντήσαμε κατά την διάρκεια της ενεργειακής κρίσης.
Η εκτίμηση είναι ότι για τους επόμενους μήνες, οι χρεώσεις της λιανικής τιμής της κιλοβατώρας των χρωματιστών τιμολογίων δεν θα συνεχίσουν με την ίδια πτωτική πορεία που είδαμε το πρώτο σχεδόν τρίμηνο του 2024, αλλά στην καλύτερη περίπτωση αν δεν σταθεροποιηθούν μεσοσταθμικά λίγο πάνω ή λίγο κάτω από τα 11 λεπτά, μάλλον θα τις δούμε σε μια μικρή σχετική ανοδική πορεία, πιθανόν και στα επίπεδα του Δεκεμβρίου 2023, δηλαδή την περίοδο λίγο πριν κάνουν την εμφάνιση τους τα πολύχρωμα τιμολόγια.
Ωστόσο, αν δεν συμβεί ένας νέος πόλεμος στην Μ. Ανατολή με κανονική εμπλοκή και του Ιράν, ως μία μεγάλη πετρελαιοπαραγωγός χώρα και ταυτόχρονα εάν δεν συμβεί μία περαιτέρω γενικευμένη κλιμάκωση του πολεμικού μετώπου στην Ουκρανία, αλλά συνεχίσει να επικρατούν γεωπολιτικές αναταραχές, σε ένταση και έκταση όπως συμβαίνει σήμερα, απλά η σχετική άνοδος των τιμών ενέργειας θα είναι ελεγχόμενη.
Πρέπει να επισημανθεί ότι μία νέα ενεργειακή κρίση, όπως αυτή που ζήσαμε το 2021 και το 2022 μάλλον δεν θα την ξανά ζήσουμε στον ίδιο βαθμό, αφού η Ευρώπη τότε φάνηκε απροετοίμαστη, σε αντίθεση με το σήμερα που είναι σαφώς καλύτερα προετοιμασμένη από πλευράς ενεργειακών υποδομών και δικτύων, όπως για παράδειγμα, κατασκευάστηκαν νέοι σταθμοί LNG, ξεκίνησε η επαναλειτουργία πολλών κλειστών πυρηνικών σταθμών, τέθηκαν σε λειτουργία νέες εκσυγχρονισμένες λιγνιτικές μονάδες, υλοποιήθηκε μια σημαντική διείσδυση ΑΠΕ σε όλα τα κράτη της Ε.Ε και τέλος συνάφθηκαν νέες προθεσμιακές ενεργειακές συμφωνίες μαμούθ με τρίτες χώρες,. Όλα αυτά καθιστούν την Ευρώπη πιο θωρακισμένη σε τυχόν ενεργειακές αναταράξεις και κραδασμούς.
Επιπλέον μία σημαντική παράμετρος που δεν έχει ληφθεί υπόψιν για την περαιτέρω διαμόρφωση των λογαριασμών του ρεύματος για το επόμενο διάστημα, πέρα από το ανταγωνιστικό σκέλος του κόστους της κατανάλωσης της ηλεκτρικής ενέργειας, είναι η μεγάλη τρύπα που έχει δημιουργηθεί από την μη καταβολή των τελών ΕΤΜΕΑΡ, ΥΚΟ χρήσης Δικτύων κλπ, δηλαδή των ρυθμιζόμενων χρεώσεων, χρήματα τα οποία αποδόθηκαν από τους πάροχους στους αντίστοιχους Διαχειριστές, χωρίς όμως αυτά να έχουν πληρωθεί από τους πελάτες - καταναλωτές τους. Οι πάροχοι ζητούν η τρύπα αυτή των 700 εκατ. ευρώ περίπου, να καλυφθεί ένα μέρος από τον προϋπολογισμό και ένα άλλο μέρος από τους καταναλωτές με αύξηση των ήδη αυξημένων τελών. Επίσης μέσα σε αυτή την τρύπα, προστίθεται και ένα μεγάλο φέσι της τάξεως των 400 εκατ. ευρώ από την ρευματοκλοπή, όπου οι πάροχοι δεν έχουν καμία διάθεση να απορροφήσουν και αυτή την τρύπα. Τελικά η ΡΑΕ σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ ψάχνει την λιγότερο επώδυνη λύση, αλλά όπως κάθε φορά την νύφη την πληρώνει ο καταναλωτής.
Τελειώνοντας θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι πάροχοι συνεχίζουν να πληρώνουν ζημιές πέρα από τις ρευματοκλοπές και τις τεχνικές απώλειες της ηλεκτρικής ενέργειας εξαιτίας κυρίως των πεπαλαιωμένων και ασυντήρητων δικτύων της χαμηλής τάσης, ποσοστό που μαζί με τις ρευματοκλοπές αγγίζουν το 17,5% Οι αποδεκτές απώλειες είναι προσδιορισμένες από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας σε ποσοστό 13,5% και σε αυτές περιλαμβάνονται, τόσο οι φυσιολογικές απώλειες του δικτύου χαμηλής τάσης όσο και οι ρευματοκλοπές. Πρέπει να σημειωθεί εδώ, ότι οι φυσιολογικές απώλειες του δικτύου υπολογίζονται σε 7-8% και το υπόλοιπο ποσοστό αφορά τις ρευματοκλοπές.
Έτσι οι προμηθευτές αγοράζουν ενέργεια από το σύστημα για να καλύψουν τόσο τις ανάγκες των πελατών τους, όσο και τις απώλειες, όπως αυτές έχουν προσδιοριστεί από τη ΡΑΑΕΥ και κοστολογούν του τελικούς πελάτες τους, δηλαδή διαμορφώνουν τιμολόγια, έχοντας συνυπολογίσει και τις απώλειες. Όμως ο ΔΕΔΔΗΕ που κάνει πραγματικές μετρήσεις ανά τετράμηνο και έχει την υποχρέωση σε τακτά χρονικά διαστήματα να υπολογίζει την πραγματική κατανάλωση και τις πραγματικές απώλειες δεν έχει ολοκληρώσεις τις εκκαθαρίσεις με βάση τα δεδομένα του συστήματος.
Τις επόμενες ημέρες έρχεται το πολυνομοσχέδιο του ΥΠΕΝ που θα αντιμετωπίσει πολλές ενεργειακές στρεβλώσεις, όπως το θέμα της παραμονής ενός υπερήμερου καταναλωτή στην καθολική υπηρεσία, τον ενεργειακό τουρισμό και την αυστηροποίηση των ποινών που επιβάλλονται στις περιπτώσεις διαπιστωμένων ρευματοκλοπών. Οι παρεμβάσεις του ΥΠΕΝ θα αφορούν κυρίως το συνδυασμό των ποινών που επιβάλλονται και προβλέπουν προσωρινή αναστολή λειτουργίας για επιχειρήσεις που διαπράττουν ρευματοκλοπή, φυλάκιση μέχρι τρία χρόνια, αλλά και αφαίρεση της άδειας τους ηλεκτρολόγου που εμπλέκεται.
Το δια ταύτα είναι ότι εάν η κυβέρνηση δεν ρυθμίσει τα παραπάνω ενεργειακά ζητήματα ή δεν θεσμοθετήσει διάφορα εργαλεία ρύθμισης των χρεών, αναγκαστικά οι τρύπες αυτές θα κλείσουν με αύξηση των τελών στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις από τα γνωστά υποζύγια, τους ενήμερους καταναλωτές.
Μιχάλης Χριστοδουλίδης
Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ
Ενεργειακός Επιθεωρητής
