Η ενεργειακή κρίση που ξεκίνησε στα μέσα του 2021, φούντωσε μέσα στο 2022 με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία για να κοπάσει μέσα στο 2023, φαίνεται πως έχει τελειώσει.
Σπασμωδικά τινάγματα προς τα πάνω της τιμής του φυσικού αερίου, όπως προχθές κατά 7%, θα ζούμε πάντα, αλλά έχουν περισσότερο σχέση με μεμονωμένα γεγονότα, παρά συνδέονται με όσα ζήσαμε την τελευταία διετία.
Επομένως; Δεν πρόκειται να ξαναζήσουμε νέα ενεργειακά σοκ στο μέλλον; Έχουμε πιθανότητες να ξαναδούμε μια απότομη άνοδο τιμών;
Και το γεγονός ότι ανταλλάξαμε το σχετικά φθηνό ρωσικό αέριο με το σχετικά ακριβό LNG, δεν εγκυμονεί κινδύνους για την βιομηχανική μας ανταγωνιστικότητα, ειδικά αν για κάποιο λόγο οι τιμές αυξηθούν;
Μπορεί να μην μας αρέσει, αλλά οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα, είναι καταφατικές. Νέα ενεργειακά σοκ θα υπάρξουν αναμφίβολα στο μέλλον.
Και αφορμές θα υπάρξουν πολλές. Από κάποια περιφερειακή σύγκρουση, όπως η πρόσφατη στην Μ.Ανατολή, μέχρι κάποιο απρόοπτο πρόβλημα στην παγκόσμια παραγωγή ή στην εφοδιαστική αλυσίδα. Η νευρικότητα των ενεργειακών αγορών μέχρι να μπουν στην παραγωγή οι νέες επενδύσεις LNG των ΗΠΑ, θα αποτελεί τη κανονικότητα.
Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να "διαβάσει" κανείς και την χθεσινή απόφαση του Συμβουλίου Υπουργών της ΕΕ για παράταση ισχύος του πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, μέχρι και τον Ιανουάριο του 2025.
Το πλαφόν, απέναντι σε τυχόν μελλοντική εκτίναξη των τιμών ενέργειας, έληγε κανονικά τον Φεβρουάριο του 2024, ωστόσο κρίθηκε σκόπιμο να παραταθεί ακόμη για ένα χρόνο.
Τι δείχνει αυτή η κίνηση αν όχι μια ανησυχία της ΕΕ για το ενδεχόμενο να εμφανιστεί ένα ακραίο σενάριο ;
Στην απόφαση του Σ. Υπουργών σημειώνεται ότι η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης είναι πιο ευνοϊκή σε σχέση με τον προηγούμενο χειμώνα. Οι τιμές βρίσκονται πολύ χαμηλότερα. Οι χώρες έχουν εξασφαλίσει διαφοροποίηση πηγών από το ρωσικό αέριο και οι αποθήκες είναι σχεδόν πλήρεις.
«Παρά όμως την σχετικά καλή αρχή του χειμώνα, η γεωπολιτική κατάσταση παραμένει πολύ εύθραυστη. Και αυτά τα έκτακτα μέτρα μας βοηθούν να προφυλάξουμε τους καταναλωτές μας, απέναντι στις υπερβολικές τιμές ενέργειας», ανέφερε η Επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον.
Όχι, το κλίμα ανάμεσα στους υπουργούς στο χθεσινό Συμβούλιο δεν ήταν ανησυχητικό. Κανείς δεν "έβγαλε" ένα φόβο για το άμεσο μέλλον. Από την άλλη όμως και κανείς δεν είπε "we are back to normality"...
Επομένως, καλού - κακού, πλαφόν για ένα ακόμη χρόνο. Τι προέβλεπε όμως αλήθεια το ανώτατο όριο τιμής, το οποίο είχε υιοθετηθεί ως έκτακτο μέτρο τον Δεκέμβριο του 2002, και για το οποίο είχε πιέσει πολύ η ελληνική πλευρά;
Το πλαφόν είχε τεθεί στα 180 ευρώ /μεγαβατώρα και για την ενεργοποίηση του, θα έπρεπε οι τιμές του φυσικού αερίου να κυμαίνονται άνω του ανώτατου ορίου για τρεις συνεχόμενες ημέρες και να συνδυάζονται με υψηλές τιμές LNG.
Εάν το πλαφόν είχε ισχύσει μέσα το 2022, θα είχε εφρμοστεί για 40 ημέρες μεταξύ του Αυγούστου και του Σεπτεμβρίου.
Οταν αποφασίστηκε, μετά από πολλές αντιδράσεις, καθυστερήσεις και αναβολές εκ μέρους πολλών ευρωπαικών εταίρων και της ΕΕ, είχαν διατυπωθεί φόβοι ότι θα μπορούσε να μειώσει την προσφορά του φυσικού αερίου και να επιδεινώσει έτι περαιτέρω την ενεργειακή κρίση.
Η μείωση της προσφοράς θα μπορούσε να προέλθει από τον αυξημένο ανταγωνισμό της Ασίας, σύμφωνα με τα τότε σενάρια, με αρκετούς αναλυτές να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ότι θα δυσκόλευε τη σύναψη νέων συμφωνιών της Ευρώπης με εξαγωγείς, όπως οι ΗΠΑ και το Κατάρ.
Τίποτα φυσικά από τα παραπάνω δεν συνέβη, ούτε όμως και χρειάστηκε ποτέ να επιβληθεί, αφού έκτοτε οι τιμές έχουν αποκλιμακωθεί κατακόρυφα.
Προς ώρας δεν διαφαίνεται κανένας κίνδυνος. Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του αμερικανικού φυσικού αερίου κινούνται στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 30 ετών μετά την προσαρμογή στον πληθωρισμό.
Και στην Ευρώπη, τα αποθέματα του φυσικού αερίου βρίσκονται συνεχώς σε επίπεδα ρεκόρ για την εποχή από το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2023 έπειτα από έναν ασυνήθιστα θερμό χειμώνα και ισχυρή πτώση της κατανάλωσης βιομηχανικού φυσικού αερίου.
Η ενεργοβόρα βιομηχανική παραγωγή της Γερμανίας είναι μειωμένη κατά 17% από την αρχή του 2022 και δεν δείχνει σημάδια ανάκαμψης.
Όσο για τη συνολική κατανάλωση φυσικού αερίου στις 7 υψηλής κατανάλωσης χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία, Ολλανδία, Ισπανία, Βέλγιο και Πολωνία) μειώθηκε κατά 13% κατά τους πρώτους εννέα μήνες του 2023. Η σύγκριση είναι με τον προ της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, δεκαετή εποχικό μέσο όρο της περιόδου 2012-2021.
Στην Ευρώπη πάντως, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης κινούνται στα 33-35 ευρώ/ MWh, από 223 ευρώ στην κορύφωση της κρίσης τον Αύγουστο του 2022.
Τίποτα δεν προμηνύει μια νέα κρίση. Απλώς η Ευρώπη, έχοντας πάρει το μάθημά της, φαίνεται ότι κινείται πλέον σε μια λογική πρόληψης και μιας προσέγγισης "όποιος φυλάει τα ρούχα του, έχει τα μισά"...
