Τα μηνύματα και τις συνέπειες του αποτελέσματος των Ευρωεκλογών στην εφαρμογή των πολιτικών για το κλίμα και τις προσπάθειες απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα, εξετάζει ο οίκος αξιολόγησης Moody’s, βλέποντας σοβαρές καθυστερήσεις και εμπόδια.
Ειδικότερα, όπως σημειώνει σε νέα του έκθεση, τα αποτελέσματα της ευρωκάλπης δείχνουν ότι ο κεντρώος συνασπισμός που είναι υπεύθυνος για την ψήφιση σημαντικών νομοθετικών πράξεων τα τελευταία πέντε χρόνια διατηρεί την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, υποδηλώνοντας ένα συνολικό επίπεδο πολιτικής συνέχειας. Ωστόσο, η λιγότερη υποστήριξη προς τους Πράσινους και τα αριστερότερα κόμματα που έχουν διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στο να περάσουν τα βασικά σημεία της νομοθεσίας για το κλίμα, καθώς και η ισχυρότερη εκπροσώπηση των ακροδεξιών κομμάτων που αντιτίθενται στη νομοθεσία για το κλίμα, πιθανότατα θα επηρεάσουν την ατζέντα της ΕΕ για το κλίμα, όπως προειδοποιεί η Moody’s. Αν και είναι απίθανη οποιαδήποτε ανατροπή της υφιστάμενης νομοθεσίας για το κλίμα, μια πιο κατακερματισμένη κοινοβουλευτική στάση απέναντι στην κλιματική πολιτική θα επιβραδύνει ενδεχομένως τον ρυθμό και θα μειώσει τη φιλοδοξία νέας νομοθεσίας, όπως ο προτεινόμενος στόχος μείωσης των εκπομπών κατά 90% για το 2040 (σε σύγκριση με το 1990).
Όπως επισημαίνει ο οίκος, τα περισσότερα κόμματα έχουν δεσμευτεί για μηδενικές καθαρές εκπομπές έως το 2050 και οι περισσότερες από τις υπογραφές της απερχόμενης δέσμης πολιτικών για την Πράσινη Συμφωνία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχουν ήδη εγκριθεί. Ως εκ τούτου, οι κίνδυνοι μετάβασης στον μηδενικό άνθρακα που σχετίζονται με την πολιτική δεν θα αλλάξουν ουσιαστικά βραχυπρόθεσμα για τους περισσότερο εκτεθειμένους τομείς. Πολιτικές όπως η μεταρρύθμιση του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ (ETS) και οι στόχοι ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (42,5% έως το 2030 από 23% σήμερα) έχουν κατοχυρωθεί στη νομοθεσία της ΕΕ και εφαρμόζονται ήδη στα 27 κράτη μέλη. Η μεταρρύθμιση του ETS θα καταργήσει σταδιακά τη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπών για τους βιομηχανικούς τομείς, τις αερομεταφορές και τη ναυτιλία από το 2026 έως το 2034. Αυτό στοχεύει να προωθήσει την περαιτέρω ηλεκτροδότηση της οικονομίας, καθώς και τις επενδύσεις σε αναδυόμενες πράσινες τεχνολογίες, όπως το υδρογόνο με χαμηλές εκπομπές άνθρακα και βιώσιμα βιοκαύσιμα.
Επιπλέον, ο Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM) θα φορολογήσει την περιεκτικότητα σε άνθρακα των εισαγόμενων προϊόντων από το 2026, με στόχο την προστασία της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανικής παραγωγής της ΕΕ παρά την επέκταση της τιμολόγησης του άνθρακα. Οι μελλοντικές πολιτικές που έχουν σχεδιαστεί για να εξασφαλίσουν τον ενεργειακό εφοδιασμό και να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της πράσινης βιομηχανίας του μπλοκ έναντι της Κίνας και των ΗΠΑ θα συνεχίσουν πιθανότατα να συγκεντρώνουν κάποια συναίνεση, παρά τη νέα σύνθεση του Κοινοβουλίου, εκτιμά η Moody’s.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο οίκος, η απαγόρευση της ΕΕ για την πώληση νέων οχημάτων με κινητήρα εσωτερικής καύσης (ICE) έως το 2035, υπόκειται σε επανεξέταση το 2026 και θα μπορούσε να αποδυναμωθεί από το νέο κοινοβούλιο. Οι αυστηρότεροι κανονισμοί θα επηρεάζουν την διείσδυση ηλεκτρικών οχημάτων μπαταρίας (BEV) στην ΕΕ την επόμενη δεκαετία, σημειώνει η Moody’s. Ωστόσο, η μείωση των κρατικών επιδοτήσεων σε αρκετές χώρες φέτος επιβράδυνε την υιοθέτηση και συνέβαλε σε χαμηλότερα περιθώρια κέρδους των αυτοκινητοβιομηχανιών το πρώτο τρίμηνο του 2024.
Η εφαρμογή της υπάρχουσας νομοθεσίας και πρωτοβουλιών για το κλίμα θα μπορούσε να επιβραδυνθεί, καθώς οι πολιτικοί στα κράτη μέλη φοβούνται όλο και περισσότερο την αντίσταση από κλάδους που απορρίπτουν την πολιτική για το κλίμα, όπως εκτιμά ο οίκος. Τα αποτελέσματα των εκλογών στη Γαλλία, για παράδειγμα, είναι πιθανό να επηρεάσουν τις εθνικές πολιτικές για το κλίμα. Οι στόχοι και τα σχέδια της ΕΕ σχετικά με τα BEV, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τις υποδομές δικτύου, μεταξύ άλλων τομέων, θα απαιτήσουν υποστηρικτικές εθνικές πολιτικές, χρηματοδότηση και συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών. Η αποτελεσματική εφαρμογή θα είναι το κλειδί για να καθοριστεί εάν η ΕΕ θα επιτύχει τελικά τους στόχους της για το κλίμα. Επιπλέον, πιο φιλόδοξοι κλιματικοί στόχοι μακροπρόθεσμα, όπως ένας προτεινόμενος στόχος για μείωση των εκπομπών κατά 90% έως το 2040 από τα επίπεδα του 1990, πιθανότατα δεν θα εγκριθούν.
Ένα εμπόδιο για τον προτεινόμενο στόχο, όπως τονίζει, είναι η έλλειψη προόδου όσον αφορά την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα στον γεωργικό τομέα. Οι πρόσφατες εκτεταμένες διαμαρτυρίες αγροτών σε όλη την Ευρώπη έχουν αποδυναμώσει την πολιτική βούληση για την επιβολή νέων κανονισμών σε αυτόν τον τομέα. Συνεπώς, κατά την Moody’s, η σύνθεση του νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πιθανότατα θα καθυστερήσει περαιτέρω σημαντικά μέτρα που στοχεύουν στη γεωργία και τα συστήματα τροφίμων. Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (GHG) στη γεωργία στην ΕΕ έχουν παραμείνει σχετικά σταθερές από το 2005, υποαποδίδοντας των υπόλοιπων μειώσεων εκπομπών στην οικονομία, λόγω έλλειψης στοχευμένων κανονισμών. Ελλείψει νέων μέτρων, η τάση θα συνεχιστεί και στο μέλλον. Επιπλέον, το καθεστώς της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της ΕΕ εξακολουθεί να ευνοεί κατά κύριο λόγο τα προϊόντα με τη μεγαλύτερη ένταση άνθρακα, με την κατανομή των επιδοτήσεων.
Τέλος, όπως αναφέρει η Moody’s, o νόμος της ΕΕ για την αποκατάσταση της φύσης, ο οποίος πρότεινε να τεθούν αυστηροί στόχοι για την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων στα κράτη μέλη της ΕΕ, εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο τον Φεβρουάριο, αλλά απορρίφθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Μάρτιο. Η νέα σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα καταστήσει πιθανότατα πιο δύσκολη την έγκριση παρόμοιων πολιτικών για τη βιοποικιλότητα και την αποκατάσταση της φύσης, ιδίως όταν θεωρείται ότι επηρεάζουν τον γεωργικό τομέα.
