Η επίλυση του γρίφου της θωράκισης της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με παράλληλη διατήρηση των τιμών ενέργειας σε προσιτά επίπεδα είναι η κορυφαία προτεραιότητα της Πολωνίας, που ανέλαβε από την Ουγγαρία τη σκυτάλη της κυλιόμενης προεδρίας της ΕΕ για το πρώτο εξάμηνο του 2025.
Η Βαρσοβία έσπευσε να σηματοδοτήσει μια ριζική αλλαγή προτεραιοτήτων σε σχέση με την Βουδαπέστη, στο φόντο της διαμετρικής αντίθεσης των δυο χωρών ως το πώς τοποθετούνται σε σχέση με τη Ρωσία, με την Ουγγαρία να βρίσκεται κοντά στη Ρωσία και την Πολωνία…πολύ μακριά. Ωστόσο, η δυσκολία του συνδυασμού της ενεργειακής ασφάλειας με τις προσιτές τιμές -που συνιστούν τις δυο συνιστώσες του πολυσυζητημένου «ενεργειακού τριλήμματος» (σ.σ. η τρίτη είναι η πράσινη μετάβαση) φάνηκε ήδη από την πρώτη ημέρα της πολωνικής προεδρίας, όταν το -προδιαγεγραμμένο- τέλος της διαμετακόμισης ρωσικού αερίου από την Ουκρανία οδήγησε τις τιμές του φυσικού αερίου στον κόμβο TTF της Ολλανδίας πάνω από τα 50 ευρώ/Μεγαβατώρα -στα υψηλότερα επίπεδα από τον Οκτώβριο του 2023. Το ότι οι τιμές στη συνέχεια υποχώρησαν (και διαπραγματεύονται αυτή τη στιγμή στα 46,7 ευρώ/MWh αποτελεί ενθαρρυντική εξέλιξη για το ορατό μέλλον.
Σύμφωνα με το εναρκτήριο μήνυμα του Πολωνού Προέδρου Ντόναλντ Τουσκ, η ασφάλεια ανάγεται ως κορυφαία προτεραιότητα και θα επιχειρηθεί να ενισχυθεί μέσα από επτά διαστάσεις: Άμυνα, προστασία των συνόρων, αντίσταση στις ξένες παρεμβάσεις και την παραπληροφόρηση, ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, ενεργειακή ανεξαρτησία, ανθεκτική γεωργία, ασφάλεια της υγείας.
Πλήρης απεξάρτηση από τη Ρωσία
Στο πλαίσιο της προώθησης της ενεργειακής ανεξαρτησίας, η Πολωνία θα αναλάβει πρωτοβουλίες με στόχο την πλήρη απεξάρτηση από τους ενεργειακούς πόρους της Ρωσίας, έναν στόχο που θεωρεί εφικτό λαμβάνοντας υπόψη την πρόοδο που έχει επιτευχθεί τα τελευταία τρία χρόνια, με τη μείωση κατά 60% περίπου των εισαγωγών ρωσικού αερίου και πετρελαίου. Και εδώ όμως αναδεικνύονται σημαντικές προκλήσεις, που αντανακλώνται στην υψηλή -ακόμα- εξάρτηση μιας σειράς χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης -περιλαμβανομένης και της Ελλάδας- από το ρωσικό αέριο και την αύξηση των ρωσικών εισαγωγών LNG σε όλη την Ευρώπη -με τα τερματικά της Ισπανίας και της Γαλλίας να πρωταγωνιστούν στην υποδοχή ρωσικών φορτίων- που αντιστάθμισε σε κάποιο βαθμό τον περιορισμό των ροών του αγώγιμου ρωσικού αερίου.
Ασφάλεια των ενεργειακών υποδομών της ΕΕ
Η πολωνική προεδρία σκοπεύει ακόμα να αναλάβει πρωτοβουλίες για να θωρακίσει την φυσική ασφάλεια των ενεργειακών υποδομών της ΕΕ -στον απόηχο της «βλάβης» στο καλώδιο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Est Link 2 μεταξύ Φινλανδίας-Εσθονίας που αποδίδεται σε ρωσικό σαμποτάζ- και να διασφαλίσει ίσους όρους ανταγωνισμού για την ανάπτυξη κάθε πηγής καθαρής ενέργειας στην ΕΕ. Στις προτεραιότητές της έχει επίσης συμπεριλάβει την επέκταση της ισχύος του Κανονισμού αποθήκευσης φυσικού αερίου, με κατάθεση σχετικής πρότασης από την Κομισιόν. Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα, καθώς δεν διαθέτει αποθήκη φυσικού αερίου δεν έχει σχετική υποχρέωση, ενώ έχει εξαιρεθεί και από την υποχρέωση να αποθηκεύει φυσικό αέριο σε τρίτες χώρες.
Νέες προτάσεις για τις τιμές ενέργειας
Τέλος, κατά τη διάρκεια της πολωνικής προεδρίας αναμένεται και η δέσμη των νέων προτάσεων της Κομισιόν για προσιτές τιμές ενέργειας που πιθανότατα θα εντάσσονται στο ευρύτερο κάδρο της Καθαρής Βιομηχανικής Συμφωνίας (Clean Industrial Deal), με την πολωνική προεδρία να επιθυμεί να θέσει το θέμα στην ατζέντα του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας του Μαρτίου, ώστε να υπάρχει χρόνος για προετοιμασία. Αναμένονται επίσης οι προτάσεις της Επιτροπής για την αντιμετώπιση των «αλμάτων» των χονδρεμπορικών τιμών ενέργειας στις αγορές της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης και τις μεγάλες διαφορές που παρατηρούνται σε σχέση με τις υπόλοιπες αγορές της Ευρώπης, αν και η σύγκλιση τιμών που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα φαίνεται να έχει αφαιρέσει την αίσθηση του επείγοντος που υπήρχε το προηγούμενο διάστημα…
