Το ρωσικό φυσικό αέριο μέσω Ουκρανίας σταμάτησε επίσημα την 1η Ιανουαρίου 2025 μετά τη λήξη της 5ετούς συμφωνίας διαμετακόμισης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας στις 31 Δεκεμβρίου 2024. Ενώ η πρώτη ημέρα διακοπής ήταν κάπως αναμενόμενη, αυτό που θα συμβεί είναι αβέβαιο, τονίζει η Citigroup, καθώς η διακοπή μπορεί να διαρκέσει για μέρες, εβδομάδες ή να είναι σχεδόν μόνιμη. Η αβεβαιότητα προέρχεται από την πολιτική που εμπλέκεται σε αυτή τη διαπραγμάτευση υψηλού διακυβεύματος, ιδιαίτερα δεδομένης της σχέσης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Αυτό συνέβη παρά τις προσπάθειες πολλών χωρών της ΕΕ να διατηρήσουν τη ροή του φυσικού αερίου λίγες μόνο ημέρες πριν από την ημερομηνία λήξης και την προθυμία της Ρωσίας να συνεχίσει να προμηθεύει αέριο μέσω της Ουκρανίας. Προς το παρόν, η πολιτική στάση της Ουκρανίας, η οποία αντιτίθεται σθεναρά σε οποιαδήποτε διαμετακόμιση ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της χώρας, φαίνεται να είναι ο κύριος μοχλός που οδήγησε στη διακοπή της παροχής φυσικού αερίου, όπως σημειώνει η Citi.
Ωστόσο, κατά την άποψή της, τα οικονομικά κίνητρα υποδηλώνουν ότι οι ροές φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας πιθανότατα θα ξαναρχίσουν τελικά μετά από ημέρες ή εβδομάδες διακοπής, εάν τα οικονομικά που οδηγούν την πολιτική σε ορισμένες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης υπερβούν τις τρέχουσες πολιτικές εκτιμήσεις:
Για την Ευρώπη, παρόλο που η περιοχή έχει μειώσει σημαντικά την εξάρτησή της από τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία, ορισμένες χώρες, όπως η Αυστρία και η Σλοβακία, εξακολουθούν να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις ρωσικές εισαγωγές. Η στροφή σε εναλλακτικές λύσεις αποδεικνύεται δαπανηρή για αυτές τις χώρες, όπως τονίζει η Citi, καθώς οι εγχώριες τιμές φυσικού αερίου διαπραγματεύονται ήδη πάνω από το ολλανδικό TTF, αντανακλώντας τις επιπτώσεις των συσσωρευμένων τελών διέλευσης. Ως εκ τούτου, είναι πιθανό να δούμε συνεχιζόμενη ώθηση για επανεκκίνηση ροών από αυτές τις χώρες, όπως προσθέτει.
Όσον αφορά την Ουκρανία, η χώρα δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο συνέχισης της διαμετακόμισης εάν το ζητήσουν οι ευρωπαίοι αγοραστές φυσικού αερίου. Όπως επισημαίνεται από το έγγραφο του Δεκεμβρίου 2024 από το Ινστιτούτο Ενεργειακών Μελετών της Οξφόρδης, ενώ ο Πρόεδρος της Ουκρανίας και ο Υπουργός Ενέργειας της χώρας έχουν απορρίψει τη δυνατότητα διέλευσης ρωσικού φυσικού αερίου, ο πρωθυπουργός της δήλωσε τον Μάρτιο του 2024 ότι η χώρα ήταν έτοιμη να συνεχίσει τη διαμετακόμιση ρωσικού φυσικού αερίου μετά τη λήξη της συμφωνίας διαμετακόμισης. Οικονομικά, η διακοπή των ροών πλήττει και την Ουκρανία, όπως τονίζει η Citi, η οποία πρόκειται να χάσει έως και 1 δισεκατομμύριο δολάρια ετήσιων τελών διαμετακόμισης, και με τη σειρά της οδήγησε στον τετραπλασιασμό των δασμών μεταφοράς φυσικού αερίου για εγχώρια κατανάλωση.
Η Ρωσία θα ήθελε επίσης να διατηρήσει τις ροές, καθώς διαφορετικά τέτοιες ροές θα παγιδευτούν λόγω περιορισμών στις υποδομές. Οι εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη και την Τουρκία μέσω του TurkStream έχουν ήδη μεγιστοποιηθεί και είναι δύσκολο να αναδρομολογηθούν τέτοιοι όγκοι προς την Ανατολή. Η Ρωσία αγωνίζεται επίσης να αυξήσει τις εξαγωγές LNG καθώς το έργο Arctic LNG 2 έπρεπε να σταματήσει λόγω κυρώσεων.
Τέλος, όπως σημειώνει η Citi, αξίζει να σημειωθεί ότι ο Τραμπ περιπλέκει περαιτέρω την εικόνα. Η πιο φιλική του στάση με τον Ρώσο πρόεδρο δεν οδηγεί απαραίτητα σε περισσότερες ρωσικές ροές προς την Ευρώπη ως μέρος των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων. Αντίθετα, ο Τραμπ απείλησε την ΕΕ με δασμούς για περισσότερες εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ. Ωστόσο, είναι επίσης αμφίβολο εάν η Ρωσία θα συμφωνούσε σε κάποια εκεχειρία ή ειρηνευτική συμφωνία χωρίς χαλάρωση των περιορισμών ή χωρίς το εμπλεκόμενο εμπόριο ενέργειας. «Κατά κάποιο τρόπο, βρίσκουμε σήμερα τη γεωπολιτική για το φυσικό αέριο πιο περίπλοκη στην ανάλυση από την πιθανή διακοπή του εφοδιασμού πετρελαίου στη Μέση Ανατολή που φάνηκε κατά το τελευταίο έτος», επισημαίνει η αμερικάνικη τράπεζα.
Σε αυτό το πλαίσιο εκτιμά ότι η τιμή του TTF θα κινηθεί στα 50-55 ευρώ /MWh και εάν η παροχή φυσικού αερίου του ρωσικού αγωγού μέσω της Ουκρανίας συνεχιστεί, οι τιμές θα υποχωρήσουν στην περιοχή των 40 ευρώ /MWh.
Η Citi πάντως πιστεύει ότι οι εξαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία μέσω αγωγών μέσω της Ουκρανίας θα συνεχιστούν το 2025, ενώ τα φορτία LNG θα φτάσουν στην Ευρώπη αφού πραγματοποιήσουν το ταξίδι από την Ασία. Μόνο η μέτρια αύξηση της ζήτησης LNG στην Κίνα το 2025, μαζί με την καλύτερη υδροηλεκτρική παραγωγή στη Λατινική Αμερική, θα συμβάλουν στην απελευθέρωση LNG, έτσι ώστε η Ευρώπη να μπορεί να εισάγει περισσότερο LNG το 2025 από ό,τι το 2024. Επομένως, η ευρωπαϊκή αποθήκευση φυσικού αερίου θα πρέπει να είναι πλήρης κοντά στο 90% έως τον Οκτώβριο του 2025. Εάν ο χειμερινός καιρός παραμείνει πιο κοντά ή είναι πιο ζεστός από το κανονικό και το ασφάλιστρο κινδύνου για το ρωσικό φυσικό αέριο υποχωρήσει, τότε οι τιμές θα μειωθούν.
