Για το μεγάλο κόστος αλλά και τα τεράστια οφέλη της ενεργειακής μετάβασης στην Ευρώπη μιλά η Allianz Research σε νέα ανάλυσή της.
Όπως σημειώνει, οι υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης και οι διαφορές σχεδιασμού της αγοράς αποτελούν εμπόδια στην πράσινη μετάβαση. Οι καθυστερήσεις στην ανάπτυξη των δικτύων έχουν δημιουργήσει μια «εκκρεμότητα» άνω των 800 GW αιολικής και ηλιακής ενέργειας, τα οποία βρίσκονται σε αναμονή σύνδεσης, σχεδόν διπλάσια από την τρέχουσα παροχή. Εντωμεταξύ, οι επίμονα υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας υπονομεύουν τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα και επιβαρύνουν τους καταναλωτές. Χωρίς επείγουσες επενδύσεις στο δίκτυο και εκσυγχρονισμό, η Ευρώπη κινδυνεύει να μην επιτύχει τον στόχο του net zero το 2050, ο οποίος απαιτεί ότι οι διαλείπουσες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να παρέχουν το 82% της ηλεκτρικής ενέργειας της ηπείρου, τονίζει η Allianz Research.
Η έλλειψη ευελιξίας στα δίκτυα επιδεινώνει την ενδοημερήσια αστάθεια των τιμών, με υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας κατά τη διάρκεια τις ώρες αιχμής της ζήτησης και αρνητικές τιμές κατά τις ώρες εκτός αιχμής. Μόνο στη Γερμανία, όπως επισημαίνει ει η Allianz, η αποζημίωση για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έφτασε τα 20,9 δισ. ευρώ το 2024. Το κόστος συμφόρησης του δικτύου εξακολουθεί να είναι χαμηλότερο (2,5 δισ. ευρώ το 2019), αλλά προβλέπεται να αυξηθεί σε 12,3 δισ. ευρώ έως το 2030 και 56,7 δισ. ευρώ έως το 2040 χωρίς αναβαθμίσεις. Αυτά τα κόστη επηρεάζουν τελικά τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, με πιθανές αυξήσεις κατά +22% έως το 2030 και έως και +103% έως το 2040 σύμφωνα με το σενάριο «business-as-usual» (BAU). Ωστόσο, η οικονομική επίπτωση εκτείνεται πέρα από τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, απειλώντας την ανάπτυξη του ΑΕΠ και την ανταγωνιστικότητα του κλάδου. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Allianz, η Γερμανία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει απώλειες 1,6 τρισεκατομμυρίων ευρώ σε ΑΕΠ έως το 2050, με τις δημόσιες υπηρεσίες (585 δισ. ευρώ σε ζημίες), τη χρηματοδότηση (495 δισ. ευρώ) και το λιανικό και χονδρικό εμπόριο (266 δισ. ευρώ) να επηρεάζονται περισσότερο.
Η ενεργειακή μετάβαση στην ΕΕ θα μπορούσε ωστόσο να μειώσει τις τελικές τιμές ηλεκτρικού ρεύματος για τα νοικοκυριά και τη βιομηχανία κατά 11% μόλις το 2035 και κατά 30% το 2040, όπως τονίζει ο οίκος. Αλλά αυτό θα απαιτήσει 2,3 τρισεκατομμύρια ευρώ σε επενδύσεις σε υποδομές δικτύου έως το 2050, με ετήσια χρηματοδότηση κατά μέσο όρο 90,8 δισεκατομμύρια ευρώ. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος μείωσης των εκπομπών κατά 90% της ΕΕ έως το 2040, οι εμπροσθοβαρείς επενδύσεις θα μπορούσαν να ωθήσουν τις ετήσιες επενδυτικές ανάγκες πέραν των 100 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το δίκτυο διανομής θα απορροφήσει το 56% των συνολικών επενδύσεων, με 220 δισ. ευρώ να χρειάζονται έως το 2030, κυρίως στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, οι οποίες μαζί αντιπροσωπεύουν το 50% των επενδύσεων στο δίκτυο διανομής. Εντωμεταξύ, η υποδομή της μετάβασης, η οποία αναμένεται να επεκταθεί κατά +28% έως το 2030, θα απαιτήσει 694 δισ. ευρώ έως το 2050. Πέρα από τα εγχώρια δίκτυα, η χωρητικότητα διασύνδεσης και αποθήκευσης πρέπει να διπλασιαστεί έως το 2030, προσθέτοντας 10 δισ. ευρώ ετησίως, αλλά αποφέροντας 23 δισ. ευρώ σε μακροπρόθεσμη εξοικονόμηση έως το 2050.
Για να μειωθεί το κόστος επένδυσης στα δίκτυα και να βελτιωθεί η αποδοτικότητα, η Ευρώπη πρέπει να καταστήσει τη ζήτηση πιο ευέλικτη, να αξιοποιήσει την ενσωμάτωση ηλεκτρικών οχημάτων (EV) και να βελτιώσει τον σχεδιασμό της στην αγορά, όπως σημειώνει η Allianz. Η επέκταση της χρήσης έξυπνων μετρητών μπορεί να μειώσει τα φορτία αιχμής και τις ανάγκες αποθήκευσης, ενώ παράλληλα μειώνει την κατανάλωση ενέργειας των νοικοκυριών κατά 2-10%.
Οι τεχνολογίες Power-to-X μπορούν να χρησιμοποιήσουν την πλεονάζουσα ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές για να τροφοδοτήσουν τις κατάντη βιομηχανίες. Μόνο στη Γερμανία, οι 10 TWh ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που δεν είχαν απορροφηθεί (curtailed) το 2023 θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου, καλύπτοντας το 12% της εθνικής ζήτησης χωρίς πρόσθετη παραγωγή. Τα ηλεκτρικά οχήματα εξοπλισμένα με αμφίδρομη φόρτιση μπορούν να βελτιώσουν περαιτέρω τη σταθερότητα του δικτύου, να μειώσουν τη συμφόρηση και να μειώσουν τις εκπομπές στην ΕΕ κατά 7%.
Τέλος, η ευθυγράμμιση των ζωνών τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας με τις συνθήκες του δικτύου θα μειώσει το κόστος συμφόρησης και θα βελτιώσει την ενοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, διασφαλίζοντας μια πιο ευέλικτη και οικονομικά αποδοτική ενεργειακή μετάβαση.
Ενώ η μεγαλύτερη ενοποίηση των ευρωπαϊκών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της διευρυμένης χωρητικότητας διασύνδεσης μπορεί να ενισχύσει την ανθεκτικότητα του συστήματος και να μειώσει το κόστος, εγείρει επίσης προκλήσεις που σχετίζονται με την ενεργειακή αυτονομία, τον ανταγωνισμό της αγοράς και τις περιφερειακές ανισότητες τιμών, επισημαίνει ο οίκος. Οι χώρες με χαμηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας ενδέχεται να δουν το κόστος να αυξάνεται, δημιουργώντας πολιτικές εντάσεις, όπως φαίνεται στην ακύρωση της Hansa Power Bridge από τη Σουηδία λόγω ανησυχιών για τις τοπικές τιμές. Ένας μηχανισμός πρόσθετων επιβαρύνσεων και επιδοτήσεων στις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας θα μπορούσε να συμβάλει στη διασφάλιση δίκαιης κατανομής, μετριάζοντας τις ανισότητες τιμών ενώ παράλληλα θα υποστηρίζει τις επενδύσεις σε διασυνδέσεις. Η ανάλυση της Allianz για τη διασύνδεση Σουηδίας-Γερμανίας δείχνει ότι η εφαρμογή της διασύνδεσης Hansa Power Bridge ισχύος 0,7 GW θα μπορούσε να αποφέρει ετήσια εξοικονόμηση 30 δισεκατομμυρίων ευρώ, που υπερβαίνει κατά πολύ το επενδυτικό κόστος των 0,6 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Καθώς η Ευρώπη αντιμετωπίζει δημοσιονομικούς περιορισμούς και αυξανόμενες στρατιωτικές δαπάνες, δεν είναι εφικτό να βασίζεται αποκλειστικά στη δημόσια χρηματοδότηση για την κάλυψη των επενδυτικών αναγκών του δικτύου, όπως επισημαίνει η Allianz.
Για να γεφυρωθεί το ετήσιο χρηματοδοτικό κενό 30-50 δισεκατομμυρίων ευρώ, είναι απαραίτητη η κανονιστική εναρμόνιση, η κινητοποίηση του ιδιωτικού τομέα και νέα χρηματοδοτικά μέσα. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, όπως η προώθηση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών και η ίδρυση Ανεξάρτητου Διαχειριστή Συστήματος (ISO) θα βελτιώσουν περαιτέρω τις ροές κεφαλαίων, θα βελτιστοποιήσουν τον προγραμματισμό του δικτύου και θα ενισχύσουν το διασυνοριακό εμπόριο ηλεκτρικής ενέργειας.
Η ενίσχυση του μέσου Connecting Europe και άλλων μηχανισμών χρηματοδότησης σε επίπεδο ΕΕ θα είναι επίσης ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής διάθεσης των κεφαλαίων. Η επέκταση των πράσινων ομολόγων, των κεφαλαίων μετάβασης και η προσαρμογή των κεφαλαιακών απαιτήσεων μπορεί να βοηθήσουν στην προσέλκυση θεσμικών επενδυτών, ενώ τα στοχευμένα δημοσιονομικά κίνητρα, όπως οι αποσβέσεις και οι πιστώσεις φόρων, μπορούν να μειώσουν τις οικονομικές πιέσεις. Με τη διαφοροποίηση των πηγών χρηματοδότησης και την επιτάχυνση των εγκρίσεων υποδομών, η Ευρώπη μπορεί να επιταχύνει την επέκταση του δικτύου της διατηρώντας παράλληλα την οικονομική βιωσιμότητα, τονίζει ο οίκος.
