Σε νέα βάση επιδιώκει να τεθεί η τροποποίηση του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας που αφορά στον ενεργειακό τουρισμό, με βάση τα όσα αναφέρει η εταιρεία ΗΡΩΝ σε επιστολή της στη Δημόσια Διαβούλευση της ΡΑΑΕΥ αναφορικά με τη σκοπούμενη τροποποίηση των διατάξεων των άρθρων 39, 42, 15, 18 και 28 του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας και του Κώδικα Προμήθειας Φυσικού Αερίου.
Αρχικά στην επιστολή η ΗΡΩΝ αναφέρει ότι είναι μεγάλη η σημασία της εν λόγω ρύθμισης ως προς την φερεγγυότητα, την αξιοπιστία και βιωσιμότητα του κλάδου της προμήθειας. "Η θέσπιση μέτρων που δικαιώνουν την αμφισβήτηση και τελικά την διόγκωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών των καταναλωτών προς τους προμηθευτές τους, θίγει ανεπανόρθωτα την αξιοπιστία του κλάδου και θέτει θέματα ανταγωνισμού αλλά και αύξησης της επιβάρυνσης των συνεπών καταναλωτών” αναφέρει.
Ωστόσο η Εταιρεία χαρακτηρίζει την πρόταση της ΡΑΑΕΥ αναφορικά με τις διαδικασίες αλλαγής προμηθευτή και διαχείρισης των ληξιπρόθεσμων οφειλών ανεφάρμοστη.
“Η υπό διαβούλευση πρόταση δεν εξυπηρετεί το σκοπό της αναγκαιότητας θέσπισής της και κατά συνέπεια θα πρέπει είτε να απορριφθεί στο σύνολό της είτε να αναδιαμορφωθεί ριζικά από την Αρχή Σας” αναφέρει η ΗΡΩΝ και τονίζει την ανάγκη για “τον καθορισμό δια ζώσης συνάντησης ώστε μέσω του παραγωγικού διαλόγου να μπορέσουμε από κοινού τα εμπλεκόμενα μέρη ως οι πλέον αρμόδιοι να καταλήξουμε σε μία εφαρμόσιμη πρόταση η οποία χωρίς να προκαλεί εμπόδια στο αδιαμφισβήτητο δικαίωμα του καταναλωτή να επιλέξει τον Προμηθευτή του, ταυτόχρονα δεν επιτρέπει την υιοθέτηση από αυτόν χαρακτηριστικών στρατηγικού κακοπληρωτή εις βάρος των συνεπών συμπολιτών του και εις βάρος της ανάπτυξης υγιούς ανταγωνισμού” αναφέρει χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με την Ήρων τμήματα της πρότασης που αφορά την αλλαγή προμηθευτή και την εξόφλησης λογαριασμών και παρουσιάζει ζητήματα εφαρμογής και νομιμότητας.
“Κατά την άποψη της Εταιρείας μας η υπό διαβούλευση πρόταση (εφεξής «Πρόταση») για το νέο πλαίσιο της αλλαγής Προμηθευτή (αρ 42) και της εξόφλησης Λογαριασμών (αρ 39)
(1) δεν ικανοποιεί τον σκοπό για τον οποίο προτείνεται ήτοι την ορθή συμπλήρωση του πλαισίου μετά την Απόφαση ΣτΕ 1888/2020 αναφορικά με (α) την αλλαγή Προμηθευτή και (β) την ανάσχεση της διόγκωσης των ανεξόφλητων οφειλών των καταναλωτών προς τους Προμηθευτές και
(2) παρουσιάζει ζητήματα εφαρμογής και νομιμότητας που την καθιστούν πρακτικά ανεφάρμοστη.
Ειδικότερα η Πρόταση:
1 (α) Σε σχέση με την αλλαγή Προμηθευτή:
Θέτει σαφή περιορισμό στο δικαίωμα του Πελάτη για αλλαγή προμηθευτή, καθώς απαγορεύει την αλλαγή Προμηθευτή σε περίπτωση που έχει υποβληθεί και είναι ενεργή Εντολή Επισήμανσης του Πελάτη ως υπερήμερου από τρεις διαφορετικούς Προμηθευτές για τους Οικιακούς ή από δύο διαφορετικούς Προμηθευτές για τους μη Οικιακούς Πελάτες και μάλιστα με πρώτη εφαρμογή από το διάστημα της 1.1.2020 και εξής.
Κατά τη γνώμη μας, ο εν λόγω περιορισμός στο δικαίωμα του καταναλωτή της εσωτερικής ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας να επιλέγει ελεύθερα τον Προμηθευτή του έρχεται σε αντίθεση και με τους σκοπούς της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/944 που προβλέπει ότι πρέπει να περιοριστούν στον μεγαλύτερο εφικτό βαθμό οι φραγμοί στην αλλαγή προμηθευτή, αλλά και στην εθνική μας νομοθεσία (παρ. 1, άρθρο 47 του ν.4001/2011) που αναφέρει ότι «Οι πελάτες έχουν δικαίωμα ελεύθερης επιλογής προμηθευτή …... Η διαδικασία αλλαγής προμηθευτή δεν επιφέρει οικονομική επιβάρυνση για τους οικιακούς πελάτες και τις μικρές επιχειρήσεις….. Η αλλαγή προμηθευτή δεν απαλλάσσει τον πελάτη από την υποχρέωση τήρησης των συμβατικών του δεσμεύσεων».
Συνεπώς το δικαίωμα αλλαγής Προμηθευτή είναι αδιαμφισβήτητο τόσο στην ευρωπαϊκή όσο και στην εθνική μας νομοθεσία, χωρίς όμως το εν λόγω δικαίωμα αφενός να απαλλάσσει τον καταναλωτή από την υποχρέωση του να εκπληρώσει τις οικονομικές του υποχρεώσεις και αφετέρου να υποχρεώνει τον Προμηθευτή να παραιτείται από τις νόμιμες απαιτήσεις του. Η άσκηση του αδιαπραγμάτευτου δικαιώματος του Προμηθευτή να αποζημιωθεί για το προϊόν που προμήθευσε και για τις υπηρεσίες που παρείχε δεν πρέπει να γίνεται μέσω της θέσπισης εμποδίων στην ελεύθερη μετακίνηση του καταναλωτή αλλά πρέπει να γίνεται μέσω της χορήγησης εργαλείων που δεν αντίκεινται στην αρχή της αναλογικότητας. Ο δε αναδρομικός χαρακτήρας της ρύθμισης και μάλιστα με έναρξη εφαρμογής πριν από τεσσερισήμισι (4,5) έτη μπορεί να προκαλέσει το αιφνίδιο αποτέλεσμα του «εγκλωβισμού» ενός Πελάτη στον τρέχοντα Προμηθευτή του και την υποχρεωτική παραμονή του σε αυτόν μέχρι την πλήρη εξόφλησή του” αναφέρει η επιστολή.
Σε σχέση με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές στην επιστολή της η ΗΡΩΝ αναφέρει σε σχέση με την κατατεθειμένη πρόταση:
“Δεν επιτυγχάνει την ανάσχεση της διόγκωσης των ληξιπρόθεσμων οφειλών, καθώς (i) θεσπίζει την υποχρέωση πρότασης διακανονισμού τουλάχιστον έξι (6) δόσεων από τον πρώτο κιόλας ληξιπρόθεσμο λογαριασμό καθιστώντας τη διαχείριση της ληξιπρόθεσμης οφειλής πιο δύσκολη αφού ο καταναλωτής θα κληθεί τελικά να διαχειριστεί οικονομικά την όποια δόση ενός νέου διακανονισμού (που μπορεί να περιλαμβάνει πολλαπλούς ληξιπρόθεσμους λογαριασμούς) αλλά και ταυτόχρονα την υποχρέωση αποπληρωμής του τρέχοντος λογαριασμού του, (ii) επιμηκύνει την διαδικασία υποβολής εντολής απενεργοποίησης λόγω της προσθήκης δύο πρόσθετων σταδίων, ήτοι (α) της υποχρέωσης διακανονισμού και (β) της υποχρέωσης υποβολής Εντολής Επισήμανσης του πελάτη ως υπερήμερου στον ΔΕΔΔΗΕ και (iii) νομιμοποιεί την αποπληρωμή ενός εκ των δύο ή τριών (ή και περισσοτέρων) προμηθευτών που έχουν υποβάλει Εντολή Επισήμανσης ανάλογα με τη βούληση του στρατηγικού κακοπληρωτή.”
Επίσης, σε σχέση με την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής της η ΗΡΩΝ σημειώνει:
“Εμφανίζει ελλείψεις και αδυναμίες που εμποδίζουν την ορθή, αποτελεσματική και εν τέλει νόμιμη εφαρμογή της, καθώς (i) δεν περιλαμβάνει το δικαίωμα του προμηθευτή να υποβάλει παύση εκπροσώπησης, (ii) δεν προβλέπει τί ισχύει σε περίπτωση που κάποιος καταναλωτής δεν τηρεί συστηματικά το διακανονισμό, (iii) οδηγεί σε προτάσεις διακανονισμού που όχι μόνο δεν διευκολύνουν την ανάσχεση της διόγκωσης των ληξιπρόθεσμων οφειλών αλλά και που δεν τηρούν την αρχή της αναλογικότητας που προβλέπει τόσο ο Κώδικας Προμήθειας (αρ. 39, παρ. 6 ΚΠΗΕ) όσο και η Απόφαση του ΣτΕ και (iv) αυτοαναιρείται καταργώντας το ίδιο το δικαίωμα που αυτή θεσπίζει για διαχείριση της ληξιπρόθεσμης οφειλής από τον δεύτερο ή τρίτο σε σειρά Προμηθευτή.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι αν κάποιος Πελάτης αποχωρήσει και διατηρεί ληξιπρόθεσμες οφειλές έχοντας συμφωνήσει σε κάποιο διακανονισμό και μετά τον αθετήσει η μη πρόβλεψη επιμήκυνσης του χρονικού διαστήματος εντός του οποίου θα μπορέσει να υποβάλει την Εντολή Επισήμανσης, τον ωθεί στην πρόταση διακανονισμού μικρότερης διάρκειας και κατά συνέπεια υψηλότερης δόσης, η οποία μπορεί να μην τηρεί το κριτήριο της αναλογικότητας σε σχέση με τις τρέχουσες ανάγκες του σε ηλεκτρική ενέργεια.
Επίσης ένα ακόμα χαρακτηριστικότερο παράδειγμα που αναδεικνύει την αδυναμία πρακτικής εφαρμογής της είναι ότι ο τρέχων Προμηθευτής δεν μπορεί να υποβάλει την Εντολή Επισήμανσης και συνεπακόλουθα την εντολή απενεργοποίησης, αν ο παλιός Προμηθευτής εν τω μεταξύ υποβάλει Εντολή Επισήμανσης και αυτή είναι η τρίτη (3η ) για τους Οικιακούς ή η δεύτερη (2η ) για τους μη Οικιακούς Πελάτες, δηλαδή έχει συμπληρωθεί ο ανώτατος επιτρεπόμενος αριθμός Εντολών Επισήμανσης.
Η πρόταση ΗΡΩΝ
Σε αντίθεση με την Πρόταση που έχει κατατεθεί στο πλαίσιο διαβούλευσης της ΡΑΕΕΥ, η ΗΡΩΝ μας θεωρεί ότι μέσω των προηγούμενων Δημόσιων Διαβουλεύσεων της Αρχής αλλά και της ομάδας εργασίας που είχε συσταθεί από το ΥΠΕΝ οι θέσεις που έχει επανειλημμένα καταθέσει στον δημόσιο διάλογο και ως ΗΡΩΝ και μέσω των Συνδέσμων ΕΣΠΕΝ, ΕΣΑΗ, διαμορφώνουν τη μόνη πρόταση που μπορεί να εφαρμοστεί μεταβατικά και να αντιμετωπίσει επιτυχώς τα ζητήματα (i) της αλλαγής Προμηθευτή και (ii) της ανάσχεσης της διόγκωσης των ανεξόφλητων οφειλών των καταναλωτών προς τους προμηθευτές, ικανοποιώντας ταυτόχρονα με τον βέλτιστο τρόπο την αρχή της αναλογικότητας.
Πιο συγκεκριμένα, η ΗΡΩΝ σημειώνει:
“Σε σχέση με την αλλαγή Προμηθευτή, είναι η ελεύθερη άσκηση του δικαιώματος αλλαγής Προμηθευτή, χωρίς περιορισμούς και ανεξαρτήτως της ύπαρξης ληξιπρόθεσμων οφειλών του Πελάτη. Ο Πελάτης διατηρεί το δικαίωμα να αλλάξει Προμηθευτή χωρίς όμως αυτό να αναιρεί υπό καμία έννοια την υποχρέωση ολοσχερούς εξόφλησης των ληξιπρόθεσμων οφειλών του
Σε σχέση με την ανάσχεση διόγκωσης των ληξιπρόθεσμων οφειλών, η πρότασή μας είναι ότι για ένα μεταβατικό διάστημα, ο παλαιός Προμηθευτής θα πρέπει να διατηρεί το δικαίωμα να υποβάλει εντολή απενεργοποίησης μετρητή υπό τις αυστηρές προϋποθέσεις (ι) ότι ο πελάτης δεν θα τηρεί ή δεν θα αποδέχεται τον ευνοϊκό και τυποποιημένο διακανονισμό που θα υποχρεούται να του προσφέρει ο παλιός Προμηθευτής και (ιι) ότι το δικαίωμα του παλαιού Προμηθευτή να υποβάλει εντολή απενεργοποίησης θα ασκείται εντός ενός έτους. Ο τυποποιημένος διακανονισμός θα λαμβάνει υπόψιν αντικειμενικά κριτήρια αναφορικά με το προφίλ του Πελάτη (λχ το ύψος της οφειλής, την ιστορικότητα των καταναλώσεων κλπ).
Θεωρούμε ότι η εξατομικευμένη πρόταση του διακανονισμού θα διευκολύνει με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο τους Πελάτες που αντιμετωπίζουν αντικειμενική δυσκολία να εξοφλήσουν τους λογαριασμούς τους, να μπορέσουν να διευθετήσουν και εν τέλει να αποπληρώσουν τις οφειλές τους με ευνοϊκούς όρους, καθώς αφενός η ανάσχεση της διόγκωσης της ληξιπρόθεσμης οφειλής αποτελεί το μοναδικό κίνητρο του Προμηθευτή, ο οποίος προκειμένου να περιορίσει την επισφάλειά του -έχοντας αποδεχτεί τη βούληση του Πελάτη να αλλάξει Προμηθευτή- έχει ως μόνη επιδίωξη την τήρηση του διακανονισμού και άρα τον προσδιορισμό του ύψους της δόσης σε εύλογα για τον πρώην Πελάτη του επίπεδα και αφετέρου δίνει το σωστό σήμα στον Πελάτη ως προς την υποχρέωσή του να αποπληρώνει τις ενεργειακές του οφειλές προσδίδοντας μία αξιοπιστία στον κλάδο της προμήθειας.
Ως απόρροια της ορθής ρύθμισης των οφειλών, θα είναι και η δραστική μείωση των εντολών απενεργοποίησης μετρητή που υποβάλλουν οι Προμηθευτές. Να επαναλάβουμε σε αυτό το σημείο, ότι , μετά την απόφαση ΣτΕ 1888/2020, οι εντολές απενεργοποίησης αυξήθηκαν σημαντικά σε σχέση με αυτές που υπέβαλαν οι Προμηθευτές για το προηγούμενο έτος πριν την απόφαση ΣτΕ 1888/2020 όπου ο Παλαιός Προμηθευτής διατηρούσε ακόμα το δικαίωμα να υποβάλει εντολές απενεργοποίησης (βλ επιστολή ΕΣΠΕΝ με Αρ. Πρωτ. ΕΣΠΕΝ 23007/ 20.02.2023). Ως εκ τούτου, η πρότασή μας για το δικαίωμα του Παλιού Προμηθευτή να υποβάλει εντολή απενεργοποίησης υπό τις παραπάνω αυστηρές προϋποθέσεις, έχει προφανή οφέλη τόσο για τον τελικό καταναλωτή όσο και για τους Προμηθευτές, καθότι (α) διευκολύνει τον Πελάτη στην αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών του με δίκαιο και αναλογικό τρόπο, (β) μειώνει δραστικά τις εντολές απενεργοποίησης μετρητή, (γ) οδηγεί στην ανάσχεση της διόγκωσης των ληξιπρόθεσμων οφειλών και (δ) λειτουργεί ενισχυτικά στην αξιοπιστία του κλάδου, στην δημιουργία ανταγωνισμού και τελικά στη μείωση του ενεργειακού κόστους των Ελλήνων καταναλωτών. Παρόλα αυτά η Εταιρεία μας αναγνωρίζει ότι η θέσπιση του εν λόγω μέτρου δημιουργεί το δικαίωμα στον παλιό Προμηθευτή να επέμβει στη σχέση του πελάτη με τον τρέχοντα Προμηθευτή του.
Η θέσπιση του εν λόγω δικαιώματος χρήζει ειδικής τεκμηρίωσης σχετικά με την ανεπάρκεια των ισχυόντων μέτρων αγοράς στην επίτευξη του σκοπού της ανάσχεσης της διόγκωσης των ανεξόφλητων οφειλών.
Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να αναφερθούμε αφενός στη δομική ασυμμετρία που εμφανίζει η αγορά της προμήθειας τόσο στην ηλεκτρική ενέργεια όσο και στο φυσικό αέριο με τις δεσπόζουσες επιχειρήσεις να διαμορφώνουν την εμπορική πολιτική που οι υπόλοιπες Εταιρείες αναγκάζονται να ακολουθήσουν προκειμένου να μην προσφέρουν δυσμενέστερους όρους στους Πελάτες τους και αφετέρου στην απουσία έξυπνων μετρητών που δυσχεραίνει την προσφορά εναλλακτικών προϊόντων και την δυνατότητα άμεσης υλοποίησης της εντολής απενεργοποίησης. Συνεπώς η όποια προσπάθεια διαχείρισης κινδύνου μέσω των ισχυόντων μέτρων αγοράς (τροποποίηση της εγγύησης, παροχή εναλλακτικών μέτρων πληρωμής κλπ) η οποία αποσκοπεί στην ανάσχεση της διόγκωσης των ληξιπρόθεσμων οφειλών καθίσταται αδύνατη.”
