Πύρρειο νίκη της Χριστιανικής Ένωσης (CDU/CSU) με 28,5% , κάτω από το ψυχολογικό όριο του 30% που είχε τεθεί, έβγαλαν οι κάλπες της Κυριακής στη Γερμανία.
Το κόμμα του Φρίντριχ Μερτς αδυνατεί να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση και τα σενάρια συνεργασίας έχουν ξεκινήσει με την ανάγκη δημιουργίας συνεκτικής κυβέρνησης σε ένα κρίσιμο γεωπολιτικό σταυροδρόμι να είναι πιο αναγκαία από ποτέ. Οικονομία, μεταναστευτικό αλλά και το μέτωπο Ευρώπης - ΗΠΑ αποτελούν τις μεγαλύτερες προκλήσεις της επόμενης κυβέρνησης.
Δεύτερη δύναμη αναδεικνύεται το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) με 20,5%, με το υψηλότερο ποσοστό στην 11ετή ιστορία του. Δεινή ήττα έχουν υποστεί οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) του απερχόμενου Καγκελάριου Όλαφ Σόλτς , που βρίσκονται στη τρίτη θέση με 16,5% και την χειρότερη επίδοση της ιστορίας του. Οι Πράσινοι συγκεντρώνουν ποσοστό 11,8%.
Τα σενάρια σχηματισμού κυβέρνησης
Μεγάλη κερδισμένη των εκλογών ήταν η συμμετοχή, που άγγιξε το 84%, συμμετοχή ρεκόρ από το 1990. Στόχος του Μερτς είναι ο σχηματισμός κυβέρνησης μέχρι το Πάσχα, χωρίς αυτό να είναι εύκολη υπόθεση.
«Κερδίσαμε αυτές τις εκλογές», δήλωσε, καταχειροκροτούμενος στις πρώτες δηλώσεις μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων . «Αυτό που έχω να πω στους ψηφοφόρους μας είναι να σας ευχαριστήσω που δείξατε την εμπιστοσύνη σας σε εμάς και σε εμένα προσωπικά, δεδομένου ότι γνωρίζω τι σημαίνει αυτό από πλευράς ευθύνης», συνέχισε. «Και γνωρίζω την κλίμακα της δουλειάς που έχουμε μπροστά μας, και με τον μεγαλύτερο σεβασμό θα την αναλάβω». Τόνισε την ανάγκη να σχηματιστεί γρήγορα κάποιος συνασπισμός. «Ο έξω κόσμος δεν πρόκειται να μας περιμένει», επισήμανε. «Τώρα θα μιλήσουμε μεταξύ μας και το συντομότερο δυνατό, πρέπει να δημιουργήσουμε μια βιώσιμη κυβέρνηση στη Γερμανία, μια κυβέρνηση ικανή να λειτουργήσει με βάση την πλειοψηφία».
Ανοιχτός στο ενδεχόμενο ενός κυβερνητικού συνασπισμού μεταξύ της Χριστιανικής Ένωσης (CDU/CSU), του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD) και των Πρασίνων εμφανίστηκε πριν ο υποψήφιος των Πρασίνων Ρόμπερτ Χάμπεκ Ωστόσο, ο ίδιος δήλωσε ότι οι Πράσινοι δεν θα γίνουν αποδεκτοί από τους Χριστιανοκοινωνιστές του CSU, το ένα από τα δύο κόμματα της συμμαχίας της Χριστιανικής Ένωσης. Ο κ. Ζέντερ επανέλαβε και το βράδυ των εκλογών την θέση του κατά της κυβερνητικής συνεργασίας με τους Πράσινους: «Με τους Πράσινους δεν μπορεί κανείς να πετύχει αλλαγή πορείας. Για μένα, η συνεργασία μαζί τους είναι No-Go», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Σε περίπτωση πεντακομματικής Βουλής, αν μείνουν έξω δηλαδή οι Φιλελεύθεροι όσο και το κόμμα της Ζάρα Βάγκενκνεχτ, τότε υπάρχει κοινοβουλευτική πλειοψηφία της Χριστιανικής Ένωσης με τους Σοσιαλδημοκράτες. Εάν όμως μπουν τα κόμματα αυτά στη βουλή τότε θα χρειαστεί και τέταρτο κόμμα στη συγκυβέρνηση ο Φρίντριχ Μερτς.
O Mερτς και η επόμενη ημέρα της Ευρώπης
Ο Φρίντριχ Μερτς πρόκειται να αναλάβει τα ηνία της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης και όπως σημειώνει το Politico θα αλλάξει εντελώς την τροχιά της Γερμανίας. Από μια πιθανή ανατροπή της μακροχρόνιας πολιτικής της Γερμανίας για την πυρηνική ενέργεια και μια πιο επιθετική στάση απέναντι στην Κίνα, μέχρι τα σχέδια για επανεκκίνηση του γαλλογερμανικού άξονα με στόχο την ενίσχυση του εμπορίου της ΕΕ, ο Μερτς θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά το πολιτικό τοπίο της Γερμανίας και, ταυτόχρονα, ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πυρηνικά - Άμυνα
Δύο ημέρες πριν από τις εκλογές, ο Μερτς εξέδωσε μια αυστηρή προειδοποίηση ότι η Ευρώπη πρέπει να είναι έτοιμη να υπερασπιστεί τον εαυτό της χωρίς τις ΗΠΑ. «Πρέπει να προετοιμαστούμε για το ενδεχόμενο ο Ντόναλντ Τραμπ να μην τηρήσει πλέον ανεπιφύλακτα τη ρήτρα αμοιβαίας άμυνας του ΝΑΤΟ», δήλωσε ο Μερτς σε συνέντευξή του σε γερμανικό τηλεοπτικό σταθμό, υποδηλώνοντας ότι η Γερμανία μπορεί να αναζητήσει πυρηνική προστασία από Ευρωπαίους συμμάχους. «Πρέπει να έχουμε συζητήσεις με τους Βρετανούς και τους Γάλλους — τις δύο ευρωπαϊκές πυρηνικές δυνάμεις — σχετικά με το εάν ο πυρηνικός επιμερισμός ή τουλάχιστον η πυρηνική ασφάλεια από το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία θα μπορούσαν να ισχύσουν και για εμάς», πρόσθεσε. Παράλληλα, ο Μερτς έχει υποσχεθεί ευρείες πολιτικές για την ενίσχυση της γερμανικής αμυντικής βιομηχανίας και αναμένεται να προχωρήσει άμεσα στην άρση του αποκλεισμού που είχε επιβάλει ο προκάτοχός του στην αποστολή πυραύλων Taurus μεγάλου βεληνεκούς στην Ουκρανία για επιθέσεις σε ρωσικούς στόχους. Ένα από τα κύρια θέματα των πρώτων εβδομάδων της καγκελαρίας του θα είναι να παρουσιάσει πώς το Βερολίνο σκοπεύει να βρει χρηματοδότηση για τη διεύρυνση του αμυντικού προϋπολογισμού πέρα από το ταμείο των 100 δισ. ευρώ, το οποίο συμφωνήθηκε υπό την κυβέρνηση Σολτς για τον εκσυγχρονισμό του γερμανικού στρατού (Bundeswehr). Αυτό το κονδύλι έχει ήδη κατανεμηθεί και θα εξαντληθεί έως το 2027 μέσω τεράστιων προγραμμάτων προμηθειών, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το πώς το Βερολίνο θα τηρήσει τις υποχρεώσεις του στο ΝΑΤΟ — κάτι που ο Μερτς έχει δεσμευτεί να κάνει στο μέλλον — χρησιμοποιώντας τον τακτικό εθνικό προϋπολογισμό. «Ο στόχος του 2% μπορεί να αυξηθεί ξανά και τότε θα πρέπει να προετοιμαστούμε για αυτό», δήλωσε ο Μερτς στο podcast Berlin Playbook του POLITICO, αναφερόμενος στα σχέδια περαιτέρω αύξησης του στόχου του ΝΑΤΟ, καθώς ο Τραμπ έχει ζητήσει στόχο 5% στις αμυντικές δαπάνες των μελών της συμμαχίας.
Ενέργεια
Τα τελευταία χρόνια, η ενεργειακή πολιτική της Γερμανίας έχει επικεντρωθεί στην επιτάχυνση των επενδύσεων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στο κλείσιμο των πυρηνικών αντιδραστήρων και στην αγωνιώδη αναζήτηση προμηθειών φυσικού αερίου από το εξωτερικό για να αντικαταστήσουν τις ρωσικές εισαγωγές. Το CDU του Μερτς έχει δεσμευτεί αντίστοιχα να «χρησιμοποιήσει συστηματικά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όλες τους». Ωστόσο, η πολιτική του οικογένεια, το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), αντιδρά στις φιλόδοξες ενεργειακές πολιτικές της ΕΕ για την πράσινη μετάβαση. Παράλληλα, ο Μερτς έχει υιοθετήσει μια πιο θετική στάση απέναντι στην πυρηνική ενέργεια σε σχέση με τον Σολτς, αμφισβητώντας ένα μακροχρόνιο γερμανικό ταμπού σχετικά με την ατομική ισχύ. Αν και η χώρα είναι απίθανο να επανεκκινήσει τους κλειστούς αντιδραστήρες της, μια πιο ήπια πυρηνική πολιτική από το Βερολίνο θα μπορούσε να ενισχύσει τις προσπάθειες των φιλοπυρηνικών κρατών να πείσουν τις Βρυξέλλες να αντιμετωπίζουν την ατομική ενέργεια περισσότερο σαν ανανεώσιμες πηγές.
Ο Μερτς έχει επίσης δηλώσει ότι θέλει να καταργήσει τον Νόμο για την Ενέργεια των Κτιρίων (Building Energy Law) της Γερμανίας, ο οποίος στοχεύει στην επιτάχυνση της μετάβασης σε καθαρές λύσεις θέρμανσης — μια κίνηση που μπορεί να αποτελέσει θετικό μήνυμα για τους σκεπτικιστές της πράσινης πολιτικής στην Ευρώπη.
Κλίμα
Μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Μερτς θα δώσει λιγότερη έμφαση στην κλιματική αλλαγή σε σχέση με τον συνασπισμό του Σολτς. Κατά την προεκλογική εκστρατεία, ο Μερτς εξέφρασε ανησυχίες για τον αντίκτυπο της κλιματικής πολιτικής στις επιχειρήσεις, δεσμεύτηκε να θέσει την οικονομική ανάπτυξη πάνω από όλα και ηγήθηκε της προσπάθειας για την ανατροπή αρκετών περιβαλλοντικών ρυθμίσεων της ΕΕ.
Ωστόσο, οι υποστηρικτές της πράσινης πολιτικής παραμένουν αισιόδοξοι ότι στην πράξη, η σκληρή ρητορική του Μερτς θα μετριαστεί. Η βιομηχανία, σε γενικές γραμμές, επιθυμεί λιγότερη γραφειοκρατία, αλλά ταυτόχρονα χρειάζεται σταθερές πολιτικές. Τα βιομηχανικά κίνητρα μπορούν να αξιοποιηθούν για να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να γίνουν πιο πράσινες και αποδοτικές. «Αν δεν το κάνουν στο όνομα της κλιματικής πολιτικής, δεν πειράζει. Αν για αυτούς είναι θέμα οικονομικής πολιτικής, επίσης δεν πειράζει», δήλωσε η Λίντα Κάλχερ, εκτελεστική διευθύντρια του think tank Strategic Perspectives.
Βιωσιμότητα
Ο Μερτς, όπως και ο Σολτς, θέλει να καθυστερήσει βασικούς κανόνες εταιρικής βιωσιμότητας προκειμένου να ενισχύσει τη γερμανική βιομηχανία που δοκιμάζεται. Αυτό σημαίνει ότι είναι σχεδόν βέβαιο πως η Γερμανία υπό την ηγεσία του Μερτς θα στηρίξει ένα ισχυρό νομοσχέδιο για την απλοποίηση των πράσινων ρυθμίσεων, μια πρόταση που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να παρουσιάσει στις 26 Φεβρουαρίου. Η νίκη του Μερτς σημαίνει επίσης ότι το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), το οποίο κυριαρχεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και αποτελεί την πολιτική του οικογένεια, αποκτά ξανά έναν ισχυρό σύμμαχο στη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ. Ήδη, το ΕΛΚ έχει πιέσει σθεναρά για την αποδυνάμωση του ευρωπαϊκού κανόνα κατά της αποψίλωσης των δασών, με την υποστήριξη πιο δεξιών πολιτικών ομάδων — αν και μέχρι στιγμής, χωρίς μεγάλη επιτυχία.
Εμπόριο
Τηρώντας πιο σκληρή στάση απέναντι στη Ρωσία και την Κίνα και αναθερμαίνοντας παλιές συμμαχίες με Ευρωπαίους ηγέτες: ο Μερτς έχει μπροστά του δύσκολο έργο αν θέλει να συνδέσει τη γερμανική εξαγωγική οικονομία με τα αναπτυσσόμενα κέντρα του παγκόσμιου εμπορίου, όπως οι χώρες του Mercosur, το Μεξικό ή τη Νοτιοανατολική Ασία. Ο Μερτς αναγνωρίζει ότι ένας λειτουργικός γαλλογερμανικός άξονας μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερες εμπορικές συμφωνίες, μεγαλύτερη σταθερότητα για τις επιχειρήσεις και — μακροπρόθεσμα — μια ισχυρότερη Ευρώπη. «Πρέπει να ξεπεράσουμε τη διαφωνία μας για το Mercosur», δήλωσε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός τον περασμένο μήνα, αποκαλύπτοντας ότι βρίσκεται σε τακτική επικοινωνία με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν.
Ο Χριστιανοδημοκράτης ηγέτης έχει επίσης σηματοδοτήσει μια πιο σκληρή προσέγγιση προς την Κίνα ή, τουλάχιστον, έχει παραδεχθεί ότι η γερμανική οικονομία εξαρτάται υπερβολικά από τις εξελίξεις και τις απαιτήσεις του Πεκίνου. Ωστόσο, το πόσο επιθετική θα είναι τελικά η εμπορική πολιτική του Μερτς θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τον κυβερνητικό εταίρο με τον οποίο θα σχηματίσει συνασπισμό.
Τράπεζες
Η καγκελαρία του Μερτς θα σηματοδοτήσει την επιστροφή της συντηρητικής αντίθεσης στην παρέμβαση στο διαβόητο «φρένο χρέους» της Γερμανίας, το οποίο περιορίζει το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 0,35% ετησίως και θεωρείται από πολλούς ως η αιτία της κακής κατάστασης των υποδομών της χώρας. Οι προσπάθειες του Σολτς να τροποποιήσει το φρένο οδήγησαν στην κατάρρευση της κυβέρνησής του, και η παράταξη CDU του Μερτς είναι σφοδρά αντίθετη σε οποιαδήποτε μεταρρύθμιση – μέχρι ενός σημείου. Παραδόξως, ο ίδιος ο Μερτς, κατά τη διάρκεια τηλεοπτικής συζήτησης νωρίτερα αυτόν τον μήνα, υπαινίχθηκε κάποια ανοχή σε ελαφρές προσαρμογές, αλλά μόνο αφού δοκιμαστούν άλλες λύσεις. Διστακτική στάση, ναι, αλλά επαναστατική για έναν Χριστιανοδημοκράτη.
Σε γενικές γραμμές, οι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι σκεπτικές ως προς το αν ο Μερτς μπορεί να κάνει κάτι για να ανακόψει την οικονομική παρακμή της Γερμανίας, με το ΑΕΠ να αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 0,5% το 2025. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής κούρσας, η επιλογή μεταξύ των οικονομικών πολιτικών των δύο κομμάτων ήταν τελικά «επιφανειακή», όπως εξέφρασε ο Carsten Brzeski, επικεφαλής μακροοικονομικών της ING Global, σημειώνοντας ότι τα σχέδια του Μερτς για φορολογικές και δημοσιονομικές περικοπές αντικατοπτρίζουν σχεδόν μια πνευματική πίστη στις ελεύθερες αγορές – τις ίδιες αγορές που έχουν πλήξει τόσο ταπεινωτικά την οικονομική αίγλη της Γερμανίας.
Ο Μερτς θα έχει επίσης καθοριστική επιρροή στην έκβαση μιας μεγάλης διασυνοριακής τραπεζικής μάχης που μπορεί να δοκιμάσει τα ιδανικά της ΕΕ. Όταν η ιταλική τράπεζα UniCredit προέβη σε μια αιφνιδιαστική προσφορά για την Commerzbank της Γερμανίας πέρυσι, έμοιαζε ακριβώς με το είδος της διασυνοριακής τραπεζικής ενοποίησης που υποστήριζε ο Μάριο Ντράγκι στην εμβληματική του έκθεση – μέχρι που η κυβέρνηση Σολτς αντέδρασε με τρόμο και σχεδίασε ακραία σχέδια για να την εμποδίσει. Ο CEO της UniCredit, Αντρέα Όρσελ, δήλωσε έκτοτε ότι θα περιμένει τη θέση του Μερτς πριν κάνει νέα κίνηση, αλλά είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι ο νέος ηγέτης θα είναι πιο πρόθυμος να παραχωρήσει έναν από τους πιο πολύτιμους δανειστές της χώρας.
