Η προσπάθεια της Ευρώπης να διαφοροποιήσει τις ενεργειακές της πηγές, η επιδίωξη του Ισραήλ να εξασφαλίσει την ενεργειακή του θωράκιση και το ρευστό διπλωματικό τοπίο επαναφέρουν τον αγωγό αερίου EastMed στις συζητήσεις, με την Ελλάδα σε πρωταγωνιστικό ρόλο.
Mε το Ισραήλ, μέσα σε ένα εύφλεκτο γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό τοπίο να θέτει σαν προτεραιότητα τη διασφάλιση της ενεργειακής του ασφάλειας, επανέρχονται στο προσκήνιο σενάρια για επαναφορά του αγωγού Eastmed, αν όχι με τον τρόπο που είχε σχεδιαστεί αρχικά, με μία πιο σύντομη διαδρομή και οικονομικά βιώσιμη.
Τα αρχικά σχέδια προέβλεπαν πως ο αγωγός East Mediterranean ή απλώς EastMed θα ενώσει τα ενεργειακά αποθέματα της ανατολικής Μεσογείου μέσω της Κύπρου με την Ελλάδα και την Ιταλία. Ο αγωγός θα εκτεινόταν σε 1.900 χλμ και υπολογιζόταν ότι θα μεταφέρει ετησίως έως 10 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από τα αποθέματα της Θάλασσας του Λεβάντε του Ισραήλ στην Ε.Ε., η οποία συγχρηματοδοτούσε το έργο. Συνολικά το σχέδιο για τον αγωγό προβλεπόταν να στοιχίσει 5,9 δισ. δολάρια.
Στην Ελλάδα θα περνούσε από την Κρήτη και την νότια Πελοπόννησο προκειμένου να συνδεόταν με την Ιταλία. Τα σχέδια προέβλεπαν ότι η ολοκλήρωση του θα γίνει το 2025. Ωστόσο μετά και από αμερικανικές παραινέσεις αλλά και αρνητικά σινιάλα της αγοράς το σχέδιο κρίθηκε μη βιώσιμο οικονομικά και εγκαταλείφθηκε, τουλάχιστον με την εκδοχή που είχε σχεδιαστεί αρχικά.
Η αρχική εκδοχή του EastMed που είχε σχεδιαστεί από την κοινοπραξία των ΔΕΠΑ Εμπορίας και Edison (IGI Poseidon) προέβλεπε την διαδρομή Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας – Ιταλίας, τώρα όμως έχει πέσει στο τραπέζι μία πιο σύντομη διαδρομή.
Υπενθυμίζεται πως στο Ισραήλ δραστηριοποιείται η ελληνική εταιρεία Energean στα κοιτάσματα φυσικού αερίου Καρίς και Τανίν, ενώ η ΔΕΠΑ έχει εμπλακεί στον East Med, σε θεωρητικό πιο πολύ επίπεδο παρά στην πράξη. Η ΔΕΠΑ με την ιταλική Edison, συνεργάζονται στο σχέδιο υποθαλάσσιου αγωγού Poseidon, προς Ιταλία μέσω Ελλάδος.
Τι εξετάζεται
Με δεδομένα, όμως, τα σχέδια μεταφοράς μέσω Τουρκίας αερίου από το Κατάρ, τροφοδοτούνται τα σενάρια για επαναφορά του EastMed σε νέα βάση.
Ένα σενάριο που εξετάζεται είναι η μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από το Ισραήλ, μέσω Κύπρου, στην Ευρώπη με την Ελλάδα να συμβάλλει στο εγχείρημα είτε μέσω του στόλου της (να χρησιμοποιηθούν ελληνικά καράβια για τη μεταφορά) είτε μέσω των τερματικών σταθμών LNG, της Αλεξανδρούπολης και της Ρεβυθούσας.
Αξίζει να σημειωθεί πως παλαιότερα η Energean είχε καταθέσει πρόταση (η οποία δεν υλοποιήθηκε) για αγωγό αερίου που θα ενώνει Ισραήλ και Κύπρο και από το νησί της Αφροδίτης το αέριο θα μεταφέρεται στην Ευρώπη με πλοία.
Σε κάθε περίπτωση, τα σχέδια αυτά ενδεχομένως να ακούγονται και λίγο ουτοπικά αν και συζητήσεις γίνονται, το αν θα καταλήξουν σε απτά αποτελέσματα μένει να φανεί.
Great Sea Interconnector
Υπενθυμίζεται πως το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ που τρέχει ο ΑΔΜΗΕ φαίνεται να εισέρχεται σε τροχιά υλοποίησης μετά από την άρση των ενστάσεων της κυπριακής πλευράς (η οποία πάντως δεν δείχνει ακόμα και σήμερα ιδιαίτερη ζέση και βιασύνη) για τα οφέλη και την σκοπιμότητα του έργου, έπειτα από πολύμηνο ελληνοκυπριακό διαπραγματευτικό θρίλερ που προηγήθηκε.
Στο πλαίσιο αυτό, το έργο (ύψους 2 δισ. ευρώ) της ηλεκτρικής διασύνδεσης βρίσκεται στη φάση της εισόδου επενδυτών στην εταιρεία Great Sea Interconnector. Αναφορικά με το κατασκευαστικό σκέλος το πρώτο τμήμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου προχωρά με την διενέργεια των μελετών βυθού και την κατασκευή του καλωδίου στο εργοστάσιο παραγωγής της Nexans.
Πληροφορίες πάντως αναφέρουν ότι είναι πολύ κοντά η τοποθέτηση του γαλλικού fund Meridiam στο μεγαλόπνοο εγχείρημα ενώ κινητικότητα για είσοδο κεφαλαίων καταγράφεται από τις ΗΠΑ, τα ΗΑΕ αλλά και το Ισραήλ.
Η ολοκλήρωση του Great Sea Interconnector αφενός άρει την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου, ενώ ταυτόχρονα θα παρέχει άλλη μία ασφαλή ενεργειακή πηγή για το Ισραήλ. Οι ΑΠΕ της Ελλάδας θα τροφοδοτούν με καθαρή ηλεκτρική ενέργεια στις δύο χώρες καθιστώντας πιο ανταγωνιστικό το ενεργειακό μίγμα.
Το τμήμα Κύπρος – Ισραήλ είναι σε φάση ωρίμανσης.
Η γεωστρατηγική διάσταση
O ρόλος της Ελλάδας, με δυνατά χαρτιά τις ΑΠΕ και τις διασυνδέσεις δικτύων, σε κάθε περίπτωση είναι κάτι παραπάνω από νευραλγικός στα ενεργειακά τεκταινόμενα της Ανατολικής Μεσογείου. Ειδικά με το απαιτητικό εγχείρημα του Great Sea Interconnector που βρίσκει τους ρυθμούς του η χώρα μας βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση στο διπλωματικό σκάκι της περιοχής.
Η… νεκρανάσταση του EastMed, αν συνδυαστεί και με τη διακοπή της διέλευσης του ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας αλλά και με την τοποθέτηση των αμερικανικών κολοσσών Chevron και ExxonMobil στις έρευνες για υδρογονάνθρακες σε ελληνικό έδαφος, στέλνει και τα κατάλληλα διπλωματικά μηνύματα στην ευαίσθητη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, απέναντι σε πιθανές διεκδικήσεις και… προκλήσεις τρίτων χωρών και παραγόντων.
