'Οταν σου σκάει ένας τεράστιος λογαριασμός, εκτός κάθε προγραμματισμού, χωρίς καμία προειδοποίηση και ενημέρωση σου «γυρνάει το μυαλό».
Ειδικά εάν σου έχουν πει ότι μην ανησυχείς, «με τις επιδοτήσεις σου απορροφούμε το 80% της επιβάρυνσης» και διαπιστώνεις όταν παίρνεις τον λογαριασμό στα χέρια σου, ότι η επιβάρυνση είναι δύο και τρεις φορές πάνω σε σχέση με παλιά.
Πολιτικά λάθη που πληρώνονται σήμερα και έχουν φορτίσει το κλίμα, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να κάνουμε μια κανονική συζήτηση. Ας προσεγγίσουμε όμως το θέμα, όσο μπορούμε στις πραγματικές του διαστάσεις.
Οι ερωτήσεις
Υπάρχει αισχροκέρδεια στο ρεύμα; Υπάρχει και την πληρώνει όλη η Ευρώπη, εμείς περισσότερο, γιατί λειτουργούμε στο ακροτελεύτιο σύνορο μιας κακά οργανωμένης αγοράς αυτής του φυσικού αερίου που πήγε και συνάντησε τη μικρή και αδιαφανή αγορά διαμόρφωσης των εγχώριων τιμών του ρεύματος. Οσο υπήρχε μόνο η ΔΕΗ, ουδείς ασχολούνταν. Ακουγες για φράσεις όπως οριακή τιμή συστήματος ή αγορά επόμενης μέρας και έτρεχες. Ολοι ήξεραν ότι αρκούσε μια υπουργική απόφαση για να μειωθούν οι τιμές, να γίνουν ζημιές για την εταιρεία και να τις πληρώσει τελικά μέσω των φόρων του ο έλληνας πολίτης. Ούτε γάτα, ούτε ζημιά. Οταν άνοιξε η αγορά έπρεπε να μπουν νέοι κανόνες. Μπήκαν αλλά δεν πρόλαβαν να ωριμάσουν και η πρόσφατη κρίση μας βρήκε απροετοίμαστους. Οπότε άρχισε η καχυποψία και η προσπάθεια ανεύρεσης των υπευθύνων. Δηλαδή η συζήτηση για τα υπερκέρδη.
Υπάρχουν υπερκέρδη; Υπάρχουν και αφορούν τις 4 εταιρείες που παράγουν ρεύμα στην Ελλάδα. Το έδειξε το πόρισμα της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας. Η ίδια τα υπολόγισε στα 927 εκατ. ευρώ. Ο πρόεδρός της το είπε χθες στη Βουλή: Αν πέρυσι το κέρδος ήταν 10 ευρώ, φέτος έγινε 30 ευρώ, οπότε πολλαπλασίασαν τη διαφορά τα 20 ευρώ με το σύνολο της παραγωγής. Τόσο ήταν το επιπλέον ποσό που κέρδισαν μέσα στην κρίση, σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή κανονικότητα. Υπήρχε βέβαια και το κωμικοτραγικό περιστατικό με την εταιρεία Ήρων που τα... υπερκέρδη της προέκυψαν από τη σύγκριση μιας περιόδου με μια άλλη που ήταν... κλειστή λόγω συντήρησης, αλλά αυτό είναι άλλη συζήτηση.
Γιατί τότε δεν φορολογούμε αυτά τα ποσά με 90%; Γιατί οι ίδιες εταιρείες, όχι άλλα νομικά πρόσωπα, καταγράφουν μεγάλες ζημιές στην προμήθεια ενέργειας, δηλαδή στο ρεύμα που πωλούν στον καταναλωτή. Φανταστείτε σε ένα χαρτοπωλείο, οι πωλήσεις των στυλό αφήνουν μεγάλο κέρδος, αλλά οι πωλήσεις χαρτιού καταγράφουν μεγάλες ζημιές, το χαρτοπωλείο θα πρέπει να φορολογηθεί μόνο για τα στυλό, ή για τις πωλήσεις όλων των προιόντων του;
Και εμάς τι μας νοιάζει είναι η ερώτηση; Μας ενδιαφέρει γιατί οι εν λόγω εταιρείες που μπορούσαν να το κάνουν (υπάρχουν αυτές που μόνο πωλούν ρεύμα και δεν μπορούσαν), προχώρησαν σε εκπτώσεις αλλά και στη διατήρηση των κλειστών «σταθερών» τιμολογίων που δεν τα έσπασαν καταγράφοντας ζημιές. Ειδικά η ΔΕΗ πρόσφερε εκπτώσεις 30% οριζόντια, επιπλέον της κρατικής επιδότησης, σε όλους τους πελάτες της επί της ρήτρας αναπροσαρμογής. Και η κυβέρνηση το διαλαλούσε. Δεν της είπε μην το κάνεις. Δημιουργούνταν η αίσθηση ότι ασκείται από κοινού με τις επιδοτήσεις μια κοινωνική πολιτική. Ολα αυτά τα ποσά που έχασε η ΔΕΗ στην πώληση, ξεπερνούν αυτά που κέρδισε στην παραγωγή.
Αυτά είναι τα δεδομένα και ο καθένας κάνει τις επιλογές του ανάλογα με το πώς φαντάζεται τη χώρα του. Αλλος πιστεύει ότι ο κρατισμός έβλαψε διαχρονικά την Ελλάδα, ευνοώντας λίγους και πρέπει να επιμείνουμε στον δρόμο των αγορών και των ιδιωτικών επιχειρήσεων, παρά τα προβλήματα. Αλλος φαντασιώνεται ακόμα το κράτος προστάτη, που οφείλει να προσδιορίζει τις τιμές και τα περιθώρια κέρδους και ζημιάς των εταιρειών, στο όνομα της προστασίας των συμφερόντων των πολιτών. Αυτά με νηφαλιότητα.
